Αμερικανοί ερευνητές ανέπτυξαν ένα μαθηματικό μοντέλο για να κατανοήσουν τη δυναμική πίσω από την καρκινική ανάπτυξη και εξάπλωση.
Όπως αναφέρει άρθρο του επιστημονικού εντύπου PLOS ONE, επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια μπόρεσαν να εξηγήσουν μια κατά κάποιο τρόπο παράδοξη παρατήρηση, ότι οι μεταλλάξεις που συντελούν σε μεταστάσεις συχνά προκύπτουν αρκετά νωρίς στην ιστορία του καρκινικού όγκου και όχι μετέπειτα, όπως πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Τα καρκινικά κύτταρα δεν ζουν και αναπαράγονται απλά μέσα στα φυσιολογικά κύτταρα. Αλλάζουν το περιβάλλον γύρω τους για να το κάνουν περισσότερο ευνοϊκό για την ανάπτυξή τους. Αυτή η διαδικασία μπορεί να συνεπάγεται την ενίσχυση του σχηματισμού αγγείων ή τη μεταβολή της δομής και του μεταβολισμού των γειτονικών κυττάρων. Η καλλιέργεια του λεγόμενου μικροπεριβάλλοντος του όγκου δεν περιορίζεται σε γειτονικούς ιστούς. Η μετάσταση εμφανίζεται όταν κακοήθη κύτταρα εκκρίνουν παράγοντες μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε απομακρυσμένες περιοχές του σώματος ως τρόπο προετοιμασίας νέων χώρων για να αναπτυχθεί ο καρκίνος.
Οι ερευνητές συνδυάζοντας μοντέλα της εξελικτικής βιολογίας και της οικολογίας, άρχισαν να εξετάζουν διάφορα καίρια ερωτήματα όπως: Τα καρκινικά κύτταρα πρέπει να θυσιάσουν κάποιες από τις πηγές τους για να προετοιμάσουν το έδαφος για μετάσταση; Χρειάζεται να ανταγωνιστεί με άλλους που βρίσκονται εγγύτερα στο σημείο του πρωτοπαθούς όγκου; Και τι γίνεται όταν δεν συνεισφέρουν όλοι το ίδιο στο μικροπεριβάλλον του όγκου;
Έχοντας πάντα ως βάση έναν πρωτοπαθή όγκο, οι ειδικοί σχεδίασαν ένα μοντέλο όγκου από τέσσερα είδη καρκινικών κυττάρων: τους παραγωγούς που βοηθούν στην οικοδόμηση του άμεσου μικροπεριβάλλοντος του όγκου, τους παραγωγούς που βοηθούν στη δόμηση των απομακρυσμένων, προμετασταστικών σημείων εκκρίνοντας διάφορα μόρια, τους παραγωγούς που κάνουν και τις δύο προηγούμενες δουλειές και αυτούς που δεν συντελούν στην οικοδόμηση και άρα δεν σπαταλούν δυνάμεις.
Βάζοντας αυτά τα κύτταρα σε συνθήκες αλληλεπίδρασης και μέσω διαφόρων προσομοιώσεων, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι όταν οι όγκοι ήταν μικροί, οι παραγωγοί που συνέβαλαν στον σχηματισμό των προ-μεταστατικών σημείων ήταν πιθανότερο να είναι «νικητές» επειδή είχαν λιγότερο ανταγωνισμό. Αλλά όταν ο όγκος είχε πια μεγαλώσει, και υπήρχαν περισσότερες μεταλλάξεις, αυξανόταν και ο ανταγωνισμός.
Η διαπίστωση αυτή κατά τους ειδικούς σημαίνει εν ολίγοις ότι οι μεταλλάξεις που συντελούν στη δόμηση του προ-μεταστατικού περιβάλλοντος είναι πιθανότερο να εμφανιστούν στους μεγαλύτερους όγκους, αλλά είναι λιγότερο πιθανόν να εδραιωθούν. Αντίθετα, οι μικρότεροι όγκοι είναι πιθανότερο να συντελέσουν σε μια μετάσταση, δεδομένου ότι τα μεταλλαγμένα καρκινικά κύτταρα τους αποτελούν πηγή της μετάστασης.
Εξάλλου αυτό δικαιολογεί και το γεγονός ότι μέχρι να ανακαλυφθεί ο πρωτοπαθής όγκος, ο καρκίνος έχει ήδη δώσει μεταστάσεις και σε άλλα σημεία του σώματος. Οπότε και στην περίπτωση της επιτυχούς αντιμετώπισης του αρχικού όγκου, οι μεταστάσεις συνεχίζουν να υπάρχουν και να εξελίσσονται.