Ευχάριστη έκπληξη της Ευρωζώνης αποτελεί η Ισπανία, καθώς η χώρα εντυπωσιάζει με τις επιδόσεις της και έχει παρουσιάσει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, με την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις να συνεισφέρουν καταλυτικά στην αναπτυξιακή προοπτική της χώρας, όπως αναφέρεται στην εβδομαδιαία έκθεση της Alpha Bank για την οικονομία.

Η Ισπανία κατάφερε να περιορίσει αισθητά τον πληθωρισμό, σε επίπεδα πέριξ του 2%, που αποτελεί άλλωστε και το μεσοπρόθεσμο στόχο της ΕΚΤ. Χαρακτηριστικά, τον Ιούνιο ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) αυξήθηκε κατά μόλις 1,6% σε ετήσια βάση, ενώ τον Ιούλιο αυξήθηκε κατά 2,1%, σημαντικά χαμηλότερα από το μέσο όρο της Ευρωζώνης.

Κάτω από 2% το 2025

Μάλιστα, η κεντρική τράπεζα της Ισπανίας (BDE), σε μελέτη της, εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί αισθητά, στο 1,8% το 2025, με το δομικό (εξαιρεί τις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων) στο 1,7% το 2025, ενώ η οικονομία αναμένεται να επιτύχει ρυθμό ανάπτυξης άνω του 2% τα επόμενα έτη (Γράφημα 3). Προς αυτήν την κατεύθυνση, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στην έκθεση του Ιουλίου, αναθεώρησε τις προοπτικές της ισπανικής οικονομίας στο 2,5% από 1,5%.

Για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού και των επιπτώσεων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ακολουθήθηκε ένα μείγμα στοχευμένης επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, με σκοπό την ανακούφιση των πολιτών και των επιχειρήσεων, καθώς και πρωτοβουλιών για την ενέργεια, όπως η έγκαιρη αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την ηλεκτρική ενέργεια, με αποτέλεσμα να περιοριστούν οι ενεργειακές ανατιμήσεις.

Δημοσιονομικά μέτρα
Συγκεκριμένα, από τον Ιούνιο του 2021, η κυβέρνηση της Ισπανίας έλαβε μια σειρά δημοσιονομικών μέτρων για να περιορίσει τις αυξήσεις στις τιμές καθώς και να μετριάσει τις συνέπειες στους πιο πληττόμενους παραγωγικούς κλάδους, τα νοικοκυριά και τις ευάλωτες ομάδες.
Χαρακτηριστικά, τα μέτρα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε: α) μέτρα που στοχεύουν στη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας (μείωση του ΦΠΑ στους λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου, αρχικά στο 10% και μετά στο 5% από 21%, πλαφόν στις αυξήσεις του αερίου για νοικοκυριά και επιχειρήσεις), β) μέτρα που στοχεύουν στην προστασία των νοικοκυριών από τις ενεργειακές ανατιμήσεις (αύξηση του κατώτατου μισθού, αυξήσεις σε δημόσιους υπαλλήλους και συνταξιούχους, πλαφόν στην αύξηση των ενοικίων κατοικίας, μείωση αντιτίμου για τα μέσα μαζικής μεταφοράς και επιδόματα σε ελεύθερους επαγγελματίες) και γ) μέτρα για τη μείωση των έκτακτων κερδών που παράγονται από επιχειρήσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Η «Ιβηρική εξαίρεση»
Η χαμηλή ενεργειακή εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, και η εναλλακτική πηγή τροφοδότησης από χώρες της Αφρικής και τις ΗΠΑ, αποτέλεσε εξίσου σημαντικό παράγοντα. Όπως και η λεγόμενη «Ιβηρική εξαίρεση» που έδωσε τη δυνατότητα στην Ισπανία και την Πορτογαλία να ορίσουν ένα πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, και να μην παρασυρθούν οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, βασιζόμενες στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και προστατεύοντας έτσι τους πολίτες και τις επιχειρήσεις από τις ενεργειακές ανατιμήσεις. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι ΑΠΕ διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στο ενεργειακό μείγμα της χώρας και αναμένεται να ξεπεράσουν το 50% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία το 2023. Μάλιστα, σύμφωνα με το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (PNIEC Spain, Ιούλιος 2023), εκτιμάται περαιτέρω μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ κύρια δράση αποτελεί η προώθηση των ΑΠΕ και της αποθήκευσης της παραγόμενης από αυτές ενέργειας.
Τα ευρωπαϊκά κονδύλια
Καταλυτικό ρόλο στην ανασύνταξη της ισπανικής οικονομίας διαδραμάτισαν τα ευρωπαϊκά κονδύλια και κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), με την Ισπανία να έχει καταθέσει αρχικά ένα ολοκληρωμένο σχέδιο με 247 επενδύσεις και 169 μεταρρυθμίσεις, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί ήδη 3 εκταμιεύσεις άνω των Ευρώ 37 δισ., σε σύνολο Ευρώ 69,5 δισ. επιχορηγήσεων. Άλλωστε, τον Ιούνιο η χώρα κατέθεσε ένα τροποποιημένο σχέδιο και αιτείται επιπλέον χρηματοδότηση από το ΤΑΑ Ευρώ 95 δισ. με τη μορφή δανείων, για την τόνωση των επενδύσεων, την πράσινη μετάβαση, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και άλλα, ανεβάζοντας έτσι το αιτηθέν σύνολο στα Ευρώ 164 δισ.
Όμως, αξίζει να αναφερθεί ότι παρά τις ευοίωνες προοπτικές, η οικονομία μόλις πρόσφατα κατάφερε να επανέλθει στα προ πανδημικά επίπεδα, καθώς δέχθηκε συγκριτικά μεγαλύτερο πλήγμα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης να παραμένει ελλειμματικό και το δημόσιο χρέος υψηλό. Επιπρόσθετα, η ανεργία μειώθηκε αισθητά στο 11,6% το β΄τρίμηνο, που αποτελεί μεν χαμηλό της τελευταίας 15ετίας, αλλά παραμένει ακόμα σε υψηλά ποσοστά.
Παρά την άνθηση της ισπανικής οικονομίας οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η χώρα είναι πολλές. Υπάρχουν ενδογενείς παράγοντες όπως η πολιτική αστάθεια, με την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης στις εκλογές του Ιουλίου, αλλά και εξωγενείς όπως οι γεωπολιτικές εντάσεις και ο παρατεταμένος καύσωνας στη Μεσόγειο και οι τυχόν συνέπειές του στον τουρισμό, που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την οικονομία. Τέλος, παρά το γεγονός ότι η δημοσιονομική πολιτική διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και στη στήριξη των εισοδημάτων, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί ο κίνδυνος δευτερογενών επιδράσεων, εξαιτίας κυρίως του αυξημένου κόστους δανεισμού.