ΤΑΣΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ :
«Οι γυναίκες γράφουν πιο εύκολα για ηρωίδες που γνωρίζουν την ιδιοσυγκρασία τους – Επιδίωξή μου η διάσωση μνήμης και συγκινήσεων»
Συνέντευξη της Τασούλας Γεωργιάδου για το βιβλίο ««ΑΛΗΘΙΝΕΣ Παλαιάς κοπής, μιας άλλης εποχής»
Κυκλοφόρησε πρόσφατα η συλλογή διηγημάτων της Τασούλας Γεωργιάδου με τίτλο ««ΑΛΗΘΙΝΕΣ Παλαιάς κοπής, μιας άλλης εποχής» από τις Εκδόσεις Παρέμβαση. Πρόκειται για την καταγραφή ιστοριών με πρωταγωνίστριες γυναίκες «αυθεντικές» μια άλλης εποχής, που μαρτυρούν τη θέση της γυναίκας κάτω από ένα διαφορετικό κοινωνικό status quo, πιο περιορισμένο, και υπό το φόντο πολιτικών γεγονότων που επηρέαζαν τις σχέσεις των ανθρώπων. Διαφαίνονται τα ήθη και τα έθιμα μιας άλλης εποχής, οι διαφορετικές συνθήκες, όπως αυτή του προξενιού, που καθόριζαν τις σχέσεις τους με άνδρες, εκθέτοντας πάντα σε πρώτο πλάνο το μεγαλείο και την ακεραιτότητα των γυναικών αυτών.
Η Τασούλα Γεωργιάδου (Καβάλα 1956) είναι επίτιμη Σχολική Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών. Σπούδασε Χημεία στο ΑΠΘ και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές MSc στην «Προστασία Μνημείων», MEd στις Τεχνολογίες Πληροφορικής κ Επικοινωνιών και Phd στη «Διδακτική των Φυσικών Επιστημών». Δίδαξε στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση, είναι συγγραφέας σχολικών εγχειριδίων και ψηφιακού υλικού Χημείας, όπως και συγγραμμάτων Διδακτικής ΦΕ και Περιβαλλοντικής Εκ/σης. Έχει περί τις ογδόντα δημοσιεύσεις. σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια. Με την αφυπηρέτησή της προσπαθεί να ασχοληθεί με τον πεζό λόγο. Έχει δημοσιεύσει διηγήματα/αφηγήσεις/ χρονογραφήματα σε λογοτεχνικά έντυπα, εφημερίδες και ιστοτόπους ποικίλης ύλης. Οι «Αληθινές» είναι η πρώτη της συλλογή διηγημάτων.
- Γυναίκες «Αληθινές» οι ηρωίδες των διηγημάτων σας, κα Γεωργιάδου, που έζησαν κάτω από το πέπλο των κοινωνικών συμβάσεων μιας παλαιότερης εποχήςꞏ τι ήταν εκείνο στην ιδιοσυγκρασία τους που σας κέντρισε το ενδιαφέρον; Εντοπίζετε μεγάλες διαφορές με τις γυναίκες του σήμερα;
Η αφοσίωση και η προσήλωση στο καθήκον μέσα στην οικογένεια, το οποίο επωμίζονται από την ώρα που γεννιούνται. Να γίνονται δεύτερη μάνα για τα αδέλφια τους, να κάνουν όλα τα οικιακά, να γηροκομούν τους υπερήλικες γονείς – μια και οι πρόγονοί μας έκαναν παιδιά και γι’ αυτόν τον λόγο, να τους κοιτάξουν στα στερνά τους. Η υπομονή τους, η καρτερία τους, η αίσθηση του δικαίου κι ότι μέσα από την υποταγή τους παλεύουν για το καλύτερο δυνατό των δικών τους και δευτερευόντως του εαυτού τους. Η γενιά μου που ενηλικιώθηκε στη Μεταπολίτευση αναγνωρίζει πολύ οικεία της άτομα ανάμεσα στις «Αληθινές», μάνες, θείες, γειτόνισσες που έζησαν κατά κάποιον τρόπο έτσι. Ήταν συνθήκες που επικράτησαν για αιώνες. Οι διαφορές με τις σημερινές γυναίκες είναι τεράστιες. Εμείς, οι γεννημένες το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα στην Ελλάδα, ζήσαμε στο μεταίχμιο μεγάλων ανατροπών στη νοοτροπία. Από τις συμμαθήτριές μου στο Δημοτικό, παρόλο που δεν προχώρησαν πολλές στην τριτοβάθμια, οι περισσότερες βγήκαν στην αγορά εργασίας με αξιώσεις -παντρεμένες ή μη- και όχι για ένα αναγκαίο εργατικό μεροκάματο που θα συμπλήρωνε τις καθημερινές ανάγκες του σπιτιού. Έκτοτε όλες τις οικογένειες απασχολούν πρωτίστως οι σπουδές και η επαγγελματική αποκατάσταση των κοριτσιών τους και σε δεύτερο επίπεδο να κάνουν οικογένεια που ακόμη και χωρίς γάμο είναι αποδεκτό. Για τη γενιά των παιδιών μου οι κοινωνικές συμβάσεις που βιώνουν οι «Αληθινές» φαντάζουν μεσαιωνικές.
- Πως έγινε η «συγκομιδή» των ιστοριών σας; Πρόκειται, ίσως, για κάποιες γυναίκες του οικογενειακού σας περιβάλλοντος;
Γράφω αυθόρμητα ιστορίες με διάφορες αφορμές έμπνευσης και σε τυχαίο χρόνο. Από αυτές κάποιες είχαν κάποια κοινά χαρακτηριστικά ώστε να συνιστούν μια συλλογή. Στις διηγήσεις υπάρχουν πάρα πολλά πραγματικά γεγονότα, στοιχεία και περιστατικά του οικογενειακού ή του φιλικού περιβάλλοντος, ανασυνδυασμένα με αρκετή μυθοπλασία. Μόνο η «Κατίνα» και το «Χέρια και χέρια» είναι βιώματά μου. Για ορισμένες ήταν αφορμή κάποιες παλιές φωτογραφίες προσώπων και στήθηκε η ιστορία πατώντας σε σποραδικές πληροφορίες ή ελλιπείς διηγήσεις τρίτων. Αφορούν, πάντως, σε συνηθισμένες, πραγματικές γυναίκες που δεν είναι εξεζητημένες, μοιραίες ηρωίδες, από κάποια σπουδαία φημισμένη γενιά, ούτε έκαναν αξιοπερίεργα κατορθώματα. Ως προς αυτό είναι αληθινές οικείες γυναίκες.
- Θα ξεχωρίζατε κάποια από τις ηρωίδες σας;
Όλες αγαπημένες το ίδιο! Οι μάνες δεν ξεχωρίζουν τα παιδιά τους, φυσικά ή φανταστικά.
- Υπάρχει, πιστεύετε, ισχυρή εκπροσώπηση των γυναικών στο χώρο των γραμμάτων; Έχει αποτελέσει κάποια πηγή έμπνευσης για εσάς;
Αν κρίνει κάποιος από τα κείμενα που συμπεριλαμβάνονται στα σχολικά βιβλία της Λογοτεχνίας και αποτελούν διδακτικό αντικείμενο μελέτης των εφήβων στο σχολείο, η εκπροσώπηση είναι τραγικά μικρή. Βέβαια, η ανθολόγηση σταματά μέχρι το 1980. Οι μαθητές συναντούν πρώτη φορά γυναίκες λογοτέχνιδες στην εποχή του Μεσοπολέμου -τρεις ποιήτριες και μια πεζογράφο-, ενώ από τη Μεταπολεμική και Σύγχρονη Λογοτεχνία μέτρησα εννιά ποιήτριες και πέντε πεζογράφους. Είναι απογοητευτικό, αλλά μας λείπουν τα τελευταία 40 χρόνια. Από την άλλη αν μετρήσεις κείμενα στα τρέχοντα λογοτεχνικά περιοδικά ή σε συλλογικά έργα, η ποσόστωση των γυναικών είναι κάπως μεγαλύτερη από των ανδρών. Το ίδιο παρατηρώ και στους καταλόγους τίτλων των βιβλιοπωλείων. Νομίζω πως το σύστημα θα ισορροπήσει σύντομα.
Πολλές μ’ έχουν συνεπάρει με τη γραφή τους και μ’ έχουν επηρεάσει. Ως είδος πεζογραφίας με συγκινεί το ιστορικό μυθιστόρημα, ξεχωρίζω την Αθηνά Κακούρη και την Άλκη Ζέη.
- Το αν υπάρχει «γυναικεία λογοτεχνία» ή όχι αποτελεί μία αμφιλεγόμενη τοποθέτηση. Θεωρείτε πως το φύλο καθορίζει τον τρόπο γραφής του συγγραφέα;
Οι συγγραφείς αισθάνονται πιο ασφαλείς να γράφουν για θέματα που γνωρίζουν και συναισθάνονται καλύτερα. Φυσικό είναι οι γυναίκες να γράφουν πιο εύκολα για ηρωίδες που γνωρίζουν την ιδιοσυγκρασία τους, τον τρόπο που σκέφτονται και ενεργούν. Εξάλλου οι άνδρες δεν είναι που δηλώνουν πως δεν μπορούν να καταλάβουν τις γυναίκες και το πώς συμπεριφέρονται; [χιούμορ]… Φίλοι αναγνώστες θεωρούν το γράψιμό μου πυκνό για τα «επίπεδα» αντρικά μυαλά. Δεν μπορώ να προσδιορίσω κάποια ειδοποιό διαφορά στο γράψιμο γυναικών και ανδρών. Σε τρία διηγήματά μου των Αληθινών ο αφηγητής είναι γένους αρσενικού. Αν τα διάβαζε κάποιος, με απόκρυψη του ονόματος του συγγραφέα, θα καταλάβαινε ότι γράφτηκαν από γυναίκα; Δεν νομίζω. Άλλοι παράγοντες μου φαίνονται πιο καθοριστικοί για τη γραφή, ας πούμε το είδος των σπουδών (θετικών/τεχνοκρατικών ή ανθρωπιστικών) ή η πολιτική τοποθέτηση του συγγραφέα. Έτσι κάποιοι γράφουν πιο ρεαλιστικά ή νατουραλιστικά και άλλοι πιο ποιητικά, συναισθηματικά και με ονειρικές σκηνές σε μάκρος.
- Έχοντας ισχυρή συγγραφική παρουσία μέσα από διάφορες δημοσιεύσεις και τη συγγραφή συγγραμμάτων διδακτικού, κυρίως, χαρακτήραꞏ η πρώτη συλλογή διηγημάτων σας θέλετε κάτι να διδάξει τις γυναίκες; Κάποιο άλλο είδος γραφής θα σας εξυπηρετούσε να «περάσετε» τις ιδέες σας;
Οι περισσότερες δημοσιεύσεις μου αφορούν στη Διδακτική που μελετά στρατηγικές αποτελεσματικής διδασκαλίας. Η αφήγηση ιστοριών -story telling- αποτελεί ισχυρή και έγκριτη διδακτική στρατηγική που αποδείχτηκε ερευνητικά πολύ λειτουργική. Αυτά που γράφω στις διηγήσεις μου μπορεί από τη μια να ερεθίσουν τον φιλομαθή αναγνώστη στην περαιτέρω διερεύνηση της Τοπικής Ιστορίας κατά τις περιόδους που εξελίσσονται. Από την άλλη βοηθούν στην αποτύπωση και καταγραφή μιας λεπτομερούς εικόνας των ηθών, της κοινωνικής ζωής και της σχετικής με την εποχή πολιτικής κατάστασης. Ας πούμε ότι συνδυάζεται ανακαλυπτική και παραληπτική μάθηση. Η προσπάθεια μου έγκειται στη διάσωση μνήμης και συγκινήσεων που νομίζω πως αξίζουν, πολύτιμες συγκινήσεις παλαιάς κοπής. Όχι αποκλειστικά για τις γυναίκες, απευθύνεται σε όλους.
ια αντιλήψεις και ιδέες νομίζω θα ήταν πιο πρόσφορη μια πιο συμπυκνωμένη μορφή, όπως η ποίηση. Ακόμη περισσότερο για μηνύματα εξυπηρετεί το θεατρικό κείμενο, αλλά αυτό το επιχείρησα μόνο για τις ανάγκες σχολικών γιορτών.
Συνέντευξη στη Φιλιώ Μπτούρη