Το μοντέλο αυτό συνιστά, ταυτόχρονα, ευρωπαϊκή νόρμα και παγκόσμια τάση, με στόχο την εφαρμογή, στο εσωτερικό των πόλεων, φιλοπεριβαλλοντικών λύσεων που βασίζονται στη φύση. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο τα φυτά της τοπικής χλωρίδας προσελκύουν πεταλούδες, μέλισσες, έντομα, πουλιά και άλλους φυσικούς επικονιαστές, η διατήρηση των εγχώριων ειδών ενισχύει την αστική ανθεκτικότητα, οι απαιτήσεις σε πόρους, νερό, λιπάσματα και φάρμακα ελαχιστοποιούνται και οι κάτοικοι βιώνουν μια ευεργετική εμπειρία επαφής με το φυσικό περιβάλλον.
«Ξενοδόχοι, αλλά και δήμαρχοι, μας ζητούν να ελληνοποιήσουμε τη χλωρίδα των υποδομών και των πόλεων, δηλαδή να ξεφύγουμε από τα εμπορικά είδη και να χρησιμοποιήσουμε ελληνικά υποχρησιμοποιούμενα είδη. Με τον τρόπο αυτό στη θέση του χλοοτάπητα και των φοινικοειδών, τοποθετούνται ελληνικά φυτά στους εξωτερικούς χώρους των ξενοδοχείων, με αποτέλεσμα οι τουρίστες να βιώνουν το φυσικό περιβάλλον ενός τόπου και η επιχείρηση να λαμβάνει πιστοποίηση ότι είναι φιλική προς το περιβάλλον» επισημαίνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο Νίκος Θυμάκης, κηποτέχνης και γεωπόνος, Αν. Επιμελητής του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Διαδρομής Ιστορικών Κήπων και Πάρκων (European Route of Historic Gardens and Parks).
O ίδιος τονίζει ότι το εν λόγω μοντέλο του ελληνικού κήπου είναι εμπνευσμένο από το έργο του αρχιτέκτονα Δημήτρη Πικιώνη στον αστικό σχεδιασμό και προσθέτει : «πρέπει πλέον να αντιληφθούμε ότι όταν κατέχουμε ένα κομμάτι γης ως ιδιοκτήτες κατοικιών, ή ως δήμαρχοι, διαχειριστές του δημόσιου χώρου και των πάρκων, αυτό δεν είναι αποκλειστικά δικό μας. Ανήκει στο περιβάλλον και οφείλουμε με βάση την αρχή της επιστροφής της φύσης στις πόλεις, να σκεφτόμαστε φιλοπεριβαλλοντικά και όχι μόνο αισθητικά».
Τα υποχρησιμοποιούμενα φυτά και ο ρόλος τους
Αναφερόμενος ειδικότερα στα υποχρησιμοποιούμενα φυτά, που δεν είναι ευρύτερα γνωστά στο κοινό και δεν κυκλοφορούν πολύ στην αγορά, μιλάει για τις γκορτσιές δηλαδή τις αγριοαχλαδιές, οι καρποί των οποίων γίνονταν κάποτε πετιμέζι, γλυκό του κουταλιού ή και αφέψημα. Σημειώνει ότι η λεβάντα stoechas είναι μια μεσογειακή και ελληνική ποικιλία που δεν καλλιεργείται ιδιαίτερα για το αιθέριο έλαιό της όμως είναι ένα φυτό εξαιρετικά μελισσοτροφικό και χρειάζεται να μπαίνει στους κήπους.
Από την άλλη πλευρά, η άγρια τριανταφυλλιά ή κυνόροδο, μπορεί να διαδοθεί και έχει ξεκινήσει να υπάρχει στα φυτώρια. Δεν έχει την εντυπωσιακή άνθηση μιας τριανταφυλλιάς όμως είναι ένα ωραίο ντελικάτο φυτό, εξαιρετικός επικονιαστής, με καρπούς πλούσιους σε βιταμίνη C, αντιοξειδωτικά, το οποίο επίσης αναφέρεται στα αρχαία κείμενα, την Αγία Γραφή και αποτελεί συστατικό του Αγίου Μύρου. Η Κρανιά, ακόμη, μπορεί να ενταχθεί στο αστικό πράσινο και ο σαμπούκος να διαδοθεί στα ελληνικά πάρκα και τους κήπους της βόρειας Ελλάδας καθώς χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό φυτό και ως πρώτη ύλη για την παρασκευή λικέρ. Τα δύο αυτά φυτά – θάμνοι προσφέρουν τροφή στα πουλιά και διευρύνουν το εύρος της αστικής ορνιθοπανίδας ενώ προσφέρουν οικολογική διαχείριση πρασίνου καθώς είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά.
«Τι μηλιά είναι αυτή γιαγιά;»¨- «Πάρε παιδί μου να δεις»
Ο κ. Θυμάκης υπογραμμίζει ότι υλοποιούνται σχετικά ερευνητικά προγράμματα από τον Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο Κρουσσίων και το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ Δήμητρα ενώ αναφέρει ότι στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Eco-Variety, οι ειδικοί επισκέφθηκαν πόρτα – πόρτα τα σπίτια σε διάφορες περιοχές, κυρίως της Δυτικής Μακεδονίας, προκειμένου να ταυτοποιήσουν παλιές ποικιλίες καρποφόρων δέντρων.
«’Τι μηλιά είναι αυτή γιαγιά;’ ρωτούσαν. ‘Πάρε παιδί μου να δεις’ απαντούσαν και έτσι συγκεντρώθηκαν περισσότερα από είκοσι είδη τέτοιων παλιών ποικιλιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ποντοκερασιά, μια κερασιά με ένα τεράστιο κεράσι, που δεν είναι καταγεγραμμένη σε κάποιο είδος. Βρέθηκε στο χωριό Ποντοκερασιά, στο δάσος κοντά στα Κρούσια και είναι μια παραδοσιακή ποικιλία καλλιεργούμενη που προφανώς ήρθε από τον Πόντο και ευδοκίμησε» συμπληρώνει.
Ο κανόνας 3 – 30 – 300
Στο ίδιο μήκος κύματος δηλώνει ότι η καλλιέργεια τέτοιων ειδών σε αστικά περιβάλλοντα, βρίσκεται σε συμφωνία με τον κανόνα 3 – 30 – 300, που συνιστά πρόσφατο εύρημα της τελευταίας 15ετίας και προήλθε από έναν δασολόγο ο οποίος προσπαθούσε να πείσει την πολιτεία ότι θα πρέπει να υπάρχει τόσο πράσινο στην πόλη ώστε ο κάθε πολίτης να νιώθει άνετα. Έτσι καθιερώθηκε ως δείκτης ευζωίας ο ελάχιστος όγκος πρασίνου που πρέπει να υπάρχει σε μια γειτονιά να είναι τόσος ώστε ένας άνθρωπος να βλέπει από το παράθυρο του σπιτιού του τουλάχιστον τρία δέντρα, και παράλληλα το 30% του ορίζοντά του να καλύπτεται από φυλλωσιές δέντρων και ο ίδιος να βρίσκεται σε απόσταση τριακοσίων μέτρων από έναν χώρο πρασίνου, μικρό ή μεγάλο.
Το σχέδιο Ριάντ 2030
Τέτοιου είδους κινήσεις προωθούνται ευρύτατα στο εξωτερικό με αντιπροσωπευτική την περίπτωση του σχεδίου Ριάντ 2030 που προβλέπει τη δημιουργία του μεγαλύτερου βοτανικού κήπου του κόσμου στο Ριάντ ώστε το 2030 το ποσοστό πρασίνου να φτάσει από 1,9 τετραγωνικά μέτρα ανά κάτοικο στα 9,5. Το σχέδιο, σύμφωνα με τον κ. Θυμάκη, είναι εφικτό καθώς παρότι η περιοχή βρίσκεται στη Σαουδική Αραβία, υπάρχουν 2200 ενδημικά είδη ενώ και οι κλιματικές συνθήκες μπορούν να συμβάλλουν στην επιτυχία του εγχειρήματος.
Με σύνθημα «να γυρίζει, να μυρίζει, να σφυρίζει»
Με σύνθημα «να γυρίζει, να μυρίζει, να σφυρίζει», ο ίδιος επαναφέρει στο προσκήνιο την ιδέα της δημιουργίας αστικών κήπων. Συγκεκριμένα εξηγεί ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον θα πρέπει να «γυρίζουν οι εποχές» ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να διακρίνει τις αλλαγές της φύσης στα άνθη ή το χρώμα των φύλων σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, να αντιλαμβάνεται τη μυρωδιά των αρωματικών φυτών και να ακούει τα έντομα και τους επικονιαστές να κινούνται στο χώρο.
Επισημαίνει, τέλος, τη διάσταση της χρήσης των φυτών και του πρασίνου στη διατροφή, τις συνταγές και την καθημερινότητα των κατοίκων των πόλεων και τονίζει με έμφαση τη σημασία του εκπαιδευτικού ρόλου του πρασίνου τόσο για τις νέες γενιές όσο και για τους μεγαλύτερους.
Π.Γιούλτση
