Η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας είχε άμεσες επιπτώσεις στην αγορά κατοικίας. Το τέλος της ραγδαίας πιστωτικής επέκτασης της πρώτης περιόδου του Ευρώ (2001-2007) έφερε πτώση στις τιμές των ακινήτων, διακοπή της κατασκευαστικής δραστηριότητας, και υψηλή ανεργία στον κλάδο. Πολλά νοικοκυριά βρέθηκαν υπερχρεωμένα με μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ειδικά στις χώρες που βρέθηκαν στο επίκεντρο της κρίσης. Σύμφωνα με τα δεδομένα της Eurostat, από τα μέσα του 2011 έως τις αρχές του 2013 οι τιμές κατοικίας μειώθηκαν στην ΕΕ, ενώ παρέμειναν σχεδόν σταθερές μέχρι το 2014.
Το ευνοϊκότερο μακροοικονομικό κλίμα, η ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας και η παρατεταμένη περίοδος χαμηλών επιτοκίων συνετέλεσαν στην σταδιακή άνοδο των τιμών κατοικίας μετά το 2015. Στη συνέχεια, η πανδημία και η τηλεργασία αύξησαν τη ζήτηση για μεγαλύτερες κατοικίες σε μεγαλύτερη απόσταση από το κέντρο των μεγάλων πόλεων, επιταχύνοντας ακόμη περισσότερο την άνοδο των τιμών. Παράλληλα, από το 2010 έως τα μέσα του 2022, άνοδο σημείωσαν και τα ενοίκια (+18% στην ΕΕ), αν και μικρότερη από ό,τι οι τιμές αγοράς (+48%).
Σύμφωνα με τα δεδομένα της Eurostat για το δεύτερο τρίμηνο του 2022, σε αρκετές χώρες (Εσθονία, Ουγγαρία, Λουξεμβούργο, Λετονία, Λιθουανία, Αυστρία) οι τιμές κατοικίας είχαν υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με το 2010. Στις περισσότερες χώρες της ΕΕ η αύξηση ήταν μικρότερη. Μόνο στην Ελλάδα (-23%), στην Ιταλία (-8%), και στην Κύπρο (-6%) ήταν οι τιμές κατοικίας χαμηλότερες από ό,τι το 2010 (στην Ελλάδα τα στοιχεία είναι για το 2021).
Το ίδιο ισχύει και για τα ενοίκια. Από το 2010 έως τα μέσα του 2022 τα ενοίκια αυξήθηκαν σε όλα τα κράτη-μέλη της EE εκτός από την Ελλάδα (-24%) και δευτερευόντως την Κύπρο (-0,2%). Οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στην Εσθονία, στη Λιθουανία, και στην Ιρλανδία.
Όπως είχαμε αναφέρει σε προηγούμενο In focus, η αύξηση του κόστους στέγασης έχει επιβαρύνει σημαντικά τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών. Στη χώρα μας, παρότι ενοίκια και τιμές κατοικίας δεν έχουν ακόμη φτάσει τα επίπεδα του 2010, η καθήλωση των αμοιβών εργασίας έχει οδηγήσει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στο αυξημένο κόστος στέγασης.
Η πολιτική οικονομία της στέγης δεν θα είναι εύκολη στην Ελλάδα. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις και οι επενδύσεις από το εξωτερικό πιέζουν ανοδικά τιμές ακινήτων και ενοίκια. Ταυτόχρονα, οι χαμηλές αμοιβές καθιστούν την κατοικία δυσπρόσιτη για πολλούς Έλληνες, ιδίως νέους. Η παραδοσιακή (σχεδόν ολοκληρωτική) αποχή του κράτους από τη στεγαστική πολιτική έχει δυσκολέψει και άλλο τα πράγματα. Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στη ΔΕΘ είναι ευκαιρία για μια νέα αρχή. Όμως πολλά ακόμη μένουν να γίνουν.
Χρύσα Παπαλεξάτου – Μάνος Ματσαγγάνης
Ακολουθήστε το 
