Πώς λειτουργούν τα ταχυδρομεία στην Ευρώπη; Η ερώτηση έγινε πολύ επίκαιρη τελευταία μετά τις κυβερνητικές αποφάσεις για κλείσιμο καταστημάτων σε απομακρυσμένες περιοχές, αλλά και περιοχές πόλεων, που είχαν μικρό όγκο δουλειάς.
Δεδομένου ότι αυτό το φαινόμενο, της δραματικής συρρίκνωσης της αλληλογραφίας, είναι παγκόσμιο κι όχι μόνο ελληνικό, έχει τη σημασία του να εξετάσουμε τι έκαναν άλλοι πριν από εμάς για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Η έρευνα καλύπτει μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία), αλλά και κράτη με πληθυσμό παρόμοιο με της Ελλάδας (Πορτογαλία, Τσεχία, Βέλγιο και Σουηδία) με έμφαση στις επαρχιακές/απομακρυσμένες περιοχές, στο αν υπάρχουν κρατικές υπηρεσίες και στο πώς έχουν αλλάξει τα τελευταία περίπου 10 χρόνια.
Σε όλες τις χώρες η «παραδοσιακή» επιστολική αλληλογραφία έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία 10 χρόνια. Αυτό επέφερε κλείσιμο ή μετατροπή πολλών ταχυδρομικών καταστημάτων, μετατόπιση επενδύσεων στα δέματα (e-commerce) και ανάπτυξη εναλλακτικών σημείων εξυπηρέτησης. Σχεδόν όλες οι χώρες διατηρούν έναν «εθνικό» ταχυδρομικό φορέα (συνήθως πρώην κρατικό): σε κάποιες περιπτώσεις είναι πλήρως κρατικός (ή με σημαντικό δημόσιο έλεγχο), σε άλλες έχει ιδιωτικοποιηθεί/μετοχοποιηθεί αλλά εξακολουθεί να παίζει ρόλο «προμηθευτή καθολικών υπηρεσιών» -ο κύριος τρόπος προσαρμογής στις απομακρυσμένες περιοχές ήταν συνεργασίες με τοπικά καταστήματα, mobile services και parcel lockers και όχι πάντα διατήρηση του παραδοσιακού ταχυδρομείου.
Γερμανία – Deutsche Post / DHL Group
Στη Γερμανία, η Deutsche Post διατηρεί ένα δίκτυο που αποτελείται από περίπου 21.483 ταχυδρομικά γραφεία (Ιούλιος 2025) σύμφωνα με εξωτερική καταγραφή. Ο νέος γερμανικός «Νόμος για το Ταχυδρομικό Δίκτυο» προβλέπει ότι θα διατηρηθούν περίπου 12.000 καταστήματα ως υποχρέωση καθολικής υπηρεσίας. Τα τελευταία χρόνια, η Deutsche Post έχει ανακοινώσει ότι κλείνει έως και 1.000 ταχυδρομικά γραφεία, μετατοπίζοντας μέρος της δραστηριότητας σε μικρά καταστήματα – «αντιπροσώπους» συνεργαζόμενα με λιανικό εμπόριο, έτσι ώστε σε περιοχές χαμηλής κίνησης να μην υπάρχει πλήρες κατάστημα αλλά σημείο εξυπηρέτησης. Η συνεργασία με τοπικά μαγαζιά προϋποθέτει βασικές ταχυδρομικές υπηρεσίες (πώληση γραμματοσήμων, παράδοση/παραλαβή δεμάτων). Υπήρξαν, επίσης, νομοθετικές αλλαγές που ρυθμίζουν την αγορά και εισάγουν μηχανισμούς εγγραφής ιδιωτών παρόχων.
Γαλλία – La Poste
Η La Poste της Γαλλίας διατηρεί ένα δίκτυο που καλύπτει σχεδόν ολόκληρη την ηπειρωτική χώρα: το 96,7 % των κατοίκων μπορούν να φτάσουν σε κάποιο κατάστημα εντός 5 χλμ. ή 20 λεπτών οδήγησης. Η εταιρεία έχει πάνω από 17.000 «δημόσιες θυρίδες» (9.254 εντελώς ιδιόκτητα ταχυδρομικά καταστήματα + 7.829 εξωτερικές συνεργαζόμενες υπηρεσίες) στην ηπειρωτική Γαλλία. Η υπηρεσία, πάντως, παραδέχεται ότι το 2016-2022 οι επισκέψεις σε καταστήματα έχουν μειωθεί κατά 52 %. Ενώ η φυσική παρουσία διατηρείται, η ζήτηση για την παραδοσιακή επιστολή καταποντίζεται, και η La Poste επενδύει σε νέα μοντέλα-παροχής για απομακρυσμένες περιοχές: κινητές ταχυδρομικές μονάδες και διεύρυνση ωραρίων για 1.000 καταστήματα αγροτικών περιοχών. Αρκετά μικρά ταχυδρομικά καταστήματα έκλεισαν ή μετατράπηκαν σε σημεία υπηρεσιών μέσα σε εμπορικά καταστήματα.
Βέλγιο – bpost
Η bpost του Βελγίου έχει επενδύσει ραγδαία στο δίκτυο lockers και «pick-up & drop-off» σημεία. Στα τέλη 2024 κατείχε 650 ταχυδρομικά γραφεία, 670 «post points», 900 parcel points και 1.260 parcel lockers, σε συνολικό δίκτυο πάνω από 3.500 τοποθεσίες. Το 2025, ο στόχος είναι 2.500 lockers. Αυτό συνεπάγεται σχεδόν τριπλασιασμό της χωρητικότητας από περίπου 50.000 σε 150.000 πακέτα. Η στρατηγική είναι ξεκάθαρη: αντί να διατηρείς πλήρη κατάστημα σε κάθε μικρό χωριό, εγκαθιστάς αυτοματοποιημένα σημεία στον ιστό της τοπικής κοινωνίας, μικρά καταστήματα, lockers, παντοπωλεία που αποτελούν drop-points. Το αποτέλεσμα: σχεδόν κάθε κάτοικος Βελγίου μπορεί να φτάσει σε σημείο παραλαβής σε περίπου 5-6 λεπτά.
Σουηδία – PostNord
Ο κύριος φορέας η PostNord (εταιρεία σε κοινοπραξία με συμμετοχή κρατών) λειτουργεί για Σουηδία και Δανία, αλλά και τις εξαρτώμενες περιοχές από τη Δανία (Νησιά Φερόε, αλλά και τη Γροιλανδία). Η ρυθμιστική αρχή PTS παρακολουθεί την αγορά· υπάρχει επίσημη έκθεση «Swedish Postal Market 2025» που δείχνει τάσεις μείωσης επιστολικής αλληλογραφίας, αύξηση δεμάτων και προσαρμογή μοντέλων διανομής (π.χ. εναλλασσόμενες ημέρες για ταχυδρομική διανομή σε κάποιες ζώνες). Η PostNord διαθέτει υπηρεσίες για αγροτικές/απομακρυσμένες περιοχές (Rural postal service) και δίκτυο service points για παραλαβές.
Τσεχία – Česká pošta
Ο κύριος φορέας είναι η Česká pošta (κρατική/εθνική ταχυδρομική υπηρεσία). Η εταιρεία έχει αντιμετωπίσει οικονομικές πιέσεις και προχώρησε σε κλείσιμο σχεδόν 300 καταστημάτων το 2023, με έντονες αντιδράσεις τοπικά. Αυτό συνοδεύτηκε από αναδιάρθρωση προσωπικού και δικτύου. Στις απομακρυσμένες περιοχές, όπου είναι απαραίτητο, χρησιμοποιούνται συνεργαζόμενα σημεία και αναπροσαρμοσμένη δρομολόγηση. Λόγω, όμως, του δημόσιου χαρακτήρα του φορέα υπάρχει και έντονη πολιτική πίεση, όπως και στην Ελλάδα, ώστε να μην εξαφανιστεί η βασική εξυπηρέτηση.
Πορτογαλία – CTT
Η CTT Correios de Portugal, παλιά κρατική, σήμερα λειτουργεί ως ιδιωτικοποιημένος πάροχος που παραμένει υπεύθυνος για την καθολική ταχυδρομική υπηρεσία. Στα τέλη του 2023 διέθετε 569 ταχυδρομικά καταστήματα και 1.806 ταχυδρομικές αντιπροσωπείες/«agencies», καθώς και 1.150 lockers εγκατεστημένους ή συμβεβλημένους. Συνολικά, το δίκτυο «σημείων πρόσβασης» ανήλθε σε περίπου 2.375 στο τέλος του 2023. Το 2025 υπάρχουν στατιστικές και αναφορές της ρυθμιστικής αρχής (ANACOM) για το δίκτυο (πόσα καταστήματα, στατιστικά ποιότητας). Η στρατηγική είναι σαφής: διατήρηση βασικής κάλυψης αλλά εστίαση σε δέματα και σε συνεργαζόμενα σημεία.
Η εικόνα είναι κοινή σε όλες τις χώρες: Η άνοδος των δεμάτων και η μείωση της αλληλογραφίας μεταμορφώνουν τα ταχυδρομικά δίκτυα. Τα παραδοσιακά καταστήματα δεν εξαφανίζονται εντελώς, αλλά η διαχείρισή τους διαφοροποιείται: μικρότερα σημεία εξυπηρέτησης, lockers, συνεργασίες με τοπικά καταστήματα, κινητές μονάδες σε απομακρυσμένες περιοχές.
