Σύγκρουση στα Τέμπη: Το χρονικό της στοιχειωμένης σύμβασης 717 για σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση

Η μοιραία μετωπική σύγκρουση των δύο τρένων στα Τέμπη, με τον μαύρο απολογισμό να έχει φτάσει στους 57 νεκρούς, απογύμνωσε σε μία τραγική στιγμή σειρά λαθών και εγκληματικές παραλείψεις. Όσο οι ώρες περνούν το γαϊτανάκι των ερωτημάτων συνεχίζεται για το φονικότερο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην ιστορία της χώρας και από τα χειρότερα της δεκαετίας στην Ευρώπη, σε ένα ενεργό δίκτυο μόλις 2.339 χλμ.

Η πολυσυζητημένη το τελευταίο 24ωρο σύμβαση 717/2014 της ΕΡΓΟΣΕ, περιβόητη εδώ κι εννέα χρόνια για τους γνωρίζοντες το σιδηροδρομικό γίγνεσθαι της χώρας, αποδείχθηκε δυστυχώς η πιο μοιραία – αν και φυσικά όχι μοναδική – εκκρεμότητα στις ελληνικές ράγες. Αφορά την ουσία ενός από τα βασανιστικά ερωτήματα των τελευταίων ημερών θλίψης, θυμού και αγωνίας. Είναι δυνατόν εν έτη 2023, με την τεχνολογία να καλπάζει, στον ελληνικό σιδηρόδρομο η ασφάλεια επιβατών κι εργαζομένων να επαφίεται στον ανθρώπινο παράγοντα;

Η σύμβαση 717

Το ερώτημα άργησε περίπου 13 χρόνια θα έλεγε κανείς, μιας και το κακό θα γίνει μια φορά. Στα τέλη της δεκαετίας του 2000, είχε εγκατασταθεί σύστημα αμφίδρομης σηματοδότησης με τηλεδιοίκηση από το Κιάτο ως τον Προμαχώνα. Η οικονομική κρίση έφερε την κατρακύλα στον σιδηρόδρομο, με μειώσεις προσωπικού και ανεπαρκή έως ανύπαρκτη συντήρηση, που είχαν ως αποτέλεσμα τη σταδιακή απαξίωση των συστημάτων.

Με τις βλάβες να ακολουθούν η μία την άλλη, ο εξοπλισμός έπεσε θύμα κλοπών και δολιοφθορών, όπως σημειώνεται και στον σχεδιασμό που υπέβαλε στην Κομισιόν το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών το 2018, και το τρένο έμεινε κολλημένο στο παρελθόν. Μέσα στην κρίση, εποχή που τα κονδύλια στη χώρα μας με τον καταχρεωμένο σιδηρόδρομο έρχονταν με το σταγονόμετρο και οι εργοληπτικές εταιρείες έπαιζαν καθυστερήσεις σε όλα τα έργα, η ΕΡΓΟΣΕ προχώρησε στη σύμβαση 717 τον Σεπτέμβριο του 2014.

Πρόκειται για το έργο «Ανάταξη και Αναβάθμιση του συστήματος Σηματοδότησης- Τηλεδιοίκησης και Αντικατάστασης 70 Αλλαγών Τροχιάς Σε Εντοπισμένα Τμήματα του Άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας» (πλην τμήματος Τιθορέα – Δομοκός), που εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο αγκάθι για τον εκσυγχρονισμό του βασικού σιδηροδρομικού άξονα της χώρας. Και που, όπως υποστηρίζει η πλειοψηφία των σιδηροδρομικών, η ολοκλήρωσή της θα είχε αποσοβήσει το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη.

Το κουβάρι

Η σύμβαση, την οποία ανέλαβε η κοινοπραξία ΤΟΜΗ (θυγατρικής της ΑΚΤΩΡ) – Alstom Transport έμεινε παγωμένη τουλάχιστον για τρία έτη σκοντάφτοντας σε ποικίλα εμπόδια. Από τον κακό σχεδιασμό και τις ενστάσεις της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου της Γενικής Διεύθυνσης Ελέγχων Συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων μέχρι επιχειρηματικές διαμάχες και μετοχικές συγκρούσεις. Η νέα τεχνική λύση, εναρμονισμένη πια με τις απαιτήσεις της χρηματοδότησης, συμφωνήθηκε την άνοιξη του 2020, πέρασε ξανά από το Ελεγκτικό Συνέδριο και έμενε να εφαρμοστεί. Μόνο που κάπου εκεί εμφανίστηκαν και οι απαιτήσεις χρηματοδότησης από τον ανάδοχο.

Ένα κουβάρι που κλήθηκε να διαχειριστεί η πρόσφατη διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ, υπό τον παραιτηθέντα πια κ. Χρήστο Βίνη, για να φτάσει να υπογράψει τη συμπληρωματική σύμβαση τον Μάρτιο του 2021 για επιπλέον εργασίες που κρίθηκαν απαραίτητες για την άρτια ολοκλήρωση του έργου. Σήμερα, σύμφωνα με την επίσημη σελίδα της σιδηροδρομικής εταιρείας, η πρόοδος του έργου βρίσκεται στο 78,7 %. Έχει ήδη παραδοθεί στον ΟΣΕ προς χρήση το τμήμα Πλατύ – Προμαχώνας και αναμένεται η ολοκλήρωσή της τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Το αρχικό συμβατικό τίμημα ήταν 41,3 εκατ. ευρώ, ενώ η συμπληρωματική σύμβαση ανήλθε σε 13,3 εκατ. ευρώ.

Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΣΠΑ 2014 – 2020, καθώς και από Εθνικούς πόρους.

Δεδομένου ότι η εργολαβία 717 έχει άμεση διεπαφή με τη σύμβαση προμήθειας (10005) που αφορά στην εγκατάσταση του ETCS (European Control Train System), η ολοκλήρωσή της θα ενισχύσει σημαντικά την ασφάλεια σε εμπορικά και επιβατικά δρομολόγια.

Τι περιλαμβάνει το έργο

Το φυσικό αντικείμενο του έργου, όπως τροποποιήθηκε το 2018, περιλαμβάνει:

1. την ανάταξη και αναβάθμιση του υφιστάμενου συστήματος συμβατικής  σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης, σε εντοπισμένα τμήματα του άξονα Αθήνα -Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας (πλην του τμήματος Τιθορέα – Δομοκός) μήκους 519 χλμ. και αντικατάσταση 70 αλλαγών τροχιάς επί του ίδιου άξονα
2. την εγκατάσταση και προσωρινή παραλαβή του συστήματος έλεγχου – χειρισμού σηματοδότησης ETCS level 1 σε 402 χλμ του σιδηροδρομικού άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα: Εγκατάσταση της καλωδίωσης και προσωρινή παραλαβή στο τμήμα Α5) Λάρισα (μη περ/νου) – Πλατύ (περ/νου) Εγκατάσταση και προσωρινή παραλαβή ETCS-level I στα τμήματα: Α3) ΣΣ Οινόης (μη περ/νου) – ΣΣ Τιθορέας (μη περ/νου) Β1) ΣΣ Πλατέως (περ/νου)– ΤΧ 1 (μη περ/νου) Β3)ΤΧ 1 (μη περ/νου) – Στρ – Προμαχώνας (περ/νου) Εκπαίδευση, ανταλλακτικά, συντήρηση μετά άρσης βλαβών και η τεκμηρίωση του συστήματος ETCS για όλα τα τμήματα του άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνα (πλήν Τιθορέα – Δομοκός) και του τμήματος Οινόη – Χαλκίδα, συνολικού μήκους 541 χλμ.
3. τις επιμερισμένες στο παρόν έργο, λειτουργικές δαπάνες της ΕΡΓΟΣΕ για την περίοδο υλοποίησης του έργου και
4. την αναβάθμιση των απαραίτητων συσκευών τηλεμετρίας για την επικοινωνία του συστήματος σηματοδότησης, των τηλεδιοίκησεων της σηματοδότησης Αθηνών, Λάρισας και Θεσσαλονίκης, της τηλεδιοίκησης ηλεκτροκίνησης της Θεσσαλονίκης και των τοπικών σταθμών εργασίας του τμήματος Πλατύ – Προμαχώνας. Επίσης, περιλαμβάνεται η αποκατάσταση της σηματοδότησης του ΣΣ Κατερίνης.