Νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας – Έως 10 χρόνια κάθειρξη για επιθέσεις σε πανεπιστήμια

Σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση έθεσαν από Τρίτη 8 Ιουλίου, η Υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη και ο Αναπληρωτής Υπουργός Γιάννης Βρούτσης, νέο νομοσχέδιο το οποίο προβλέπει αυστηρότερες ποινές για όσους βιαιοπραγούν στα Πανεπιστήμια και θέτει νέο πλαίσιο για την ανώτατη διάρκεια φοίτησης των αιώνιων φοιτητών.

Μεταξύ άλλων, το νομοσχέδιο προβλέπει κάθειρξη έως και 10 ετών για περιπτώσεις σοβαρών επιθέσεων και φθορών στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και θέτει σαφή όρια για την καθιέρωση ανώτατης διάρκειας φοίτησης.

Η διαβούλευση για το νομοσχέδιο που φέρει τίτλο «Ελληνορθόδοξη Ιερά Βασιλική Αυτόνομη Μονή του Αγίου και Θεοβάδιστου όρους Σινά στην Ελλάδα», ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων, ενίσχυση της ασφάλειας στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, διατάξεις για τον αθλητισμό και λοιπές ρυθμίσεις», θα διαρκέσει μέχρι την Τρίτη 22 Ιουλίου 2025 και ώρα 10:00 π.μ.

Αναλυτικά, το ενημερωτικό σημείωμα του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού για το νέο νομοσχέδιο, αναφέρει:

«Σύσταση νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Ελληνορθόδοξη Ιερά Βασιλική Αυτόνομη Μονή του Αγίου και Θεοβάδιστου όρους Σινά στην Ελλάδα», ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων, ενίσχυση της ασφάλειας στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, διατάξεις για τον αθλητισμό και λοιπές ρυθμίσεις»

Α) Νέο Νομοθετικό Πλαίσιο για την Προστασία της Ακαδημαϊκής Ελευθερίας και την Αντιμετώπιση της Βίας στα Πανεπιστήμια.

Με το παρόν νομοσχέδιο του ΥΠΑΙΘΑ, η Κυβέρνηση, ανταποκρινόμενη στην απαίτηση για έμπρακτη προστασία της ακαδημαϊκής ζωής και με σεβασμό στην αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ και σε συνέχεια της σημαντικής μεταρρύθμισης του ν. 4777/2021, ο οποίος έφερε ένα ολοκληρωμένο σύστημα ασφάλειας των ΑΕΙ, από τα Σχέδια Ασφαλείας και τις Μονάδες Ασφάλειας Προστασίας (ΜΑΠ) μέχρι το νέο φοιτητικό πειθαρχικό δίκαιο, προχωρά στις απαραίτητες αλλαγές για την εξασφάλιση της πλήρους εφαρμογής του νόμου, στο πλαίσιο μιας συνολικής και θεσμικής αντιμετώπισης της βίας εντός των πανεπιστημιακών χώρων εκ μέρους της Πολιτείας, με τελικό σκοπό τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας των ιδρυμάτων, την ανεμπόδιστη άσκηση της ελευθερίας του λόγου, και της ακαδημαϊκής ελευθερίας, και την αντιμετώπιση φαινομένων υψηλής απαξίας κατά της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, καθώς και κατά των εγκαταστάσεων και της περιουσίας των ΑΕΙ.

Σκοπός Σχεδίου Νόμου

Το σχέδιο νόμου έρχεται να θεραπεύσει δυσλειτουργίες του ν. 4777/2021, να αντιμετωπίσει χρόνιες παθογένειες στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης και να θεμελιώσει ένα συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο άμεσης και αποτελεσματικής δράσης απέναντι στη βία και την παραβατικότητα, αλλά και αυστηρής λογοδοσίας, επωφελεία της φοιτητικής και της ακαδημαϊκής κοινότητας. Εφαρμόζοντας καλές διεθνείς πρακτικές και σεβόμενοι το αυτονόητο δικαίωμα κάθε νέου στην γνώση και την μόρφωση, η πολιτεία κάνει απλά το καθήκον της απέναντι στην κοινωνία.

Έξι Κεντρικοί Άξονες

Η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία, διαπνέεται από βασικούς κανόνες που ενισχύουν το αίσθημα ασφάλειας στους πανεπιστημιακούς χώρους και πηγάζει μέσα από έξι κεντρικούς άξονες που αφορούν:

• την ενίσχυση του ποινικού οπλοστασίου, την καθιέρωση μηχανισμού άμεσης αντίδρασης,
• τον εξορθολογισμό της πειθαρχικής διαδικασίας και διασφάλιση λογοδοσίας,
• την αξιοποίηση τεχνικών μέσων ελεγχόμενης πρόσβασης και ταυτοποίησης,
• την άμεση επιβάρυνση των υπαιτίων με αποζημίωση για φθορά ή καταστροφή δημόσιας περιουσίας και
• την σύσταση Εθνικού Παρατηρητηρίου Βίας και εκπόνηση σχεδίου πρόληψης παραβατικών συμπεριφορών.

Βασικά σημεία νομοθετικής παρέμβασης:

1) Ενίσχυση του Ποινικού Οπλοστασίου:

• Επέκταση του άρθρου 168 ΠΚ, ώστε η έννοια της «διατάραξης λειτουργίας υπηρεσίας» να καλύπτει ρητά πλέον, για πρώτη φορά, και τη λειτουργία των πανεπιστημίων.
• Αυστηροποίηση ποινών για οργανωμένες και βίαιες ενέργειες, έως και κάθειρξη 10 ετών, σε περιπτώσεις σοβαρών επιθέσεων και φθορών.
• Νέες διατάξεις για άμεση απαγόρευση εισόδου των κατηγορουμένων σε πανεπιστημιακούς χώρους, αμέσως μετά την δίωξη.
• Την εποπτεία αναλαμβάνει ειδικά ορισμένος εισαγγελέας σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη, με κεντρικό συντονισμό από αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

2) Καθιέρωση Αυτοδίκαιων Κυρώσεων:

• Άμεση αναστολή φοιτητικής ιδιότητας για όσους παρανομούν.
• Αφαίρεση δικαιωμάτων πρόσβασης, παροχών και συμμετοχής σε ακαδημαϊκές δραστηριότητες.
• Οριστική διαγραφή σε περιπτώσεις αμετάκλητης καταδίκης για βαριά κακουργήματα.

3) Εξορθολογισμός της Πειθαρχικής Διαδικασίας και διασφάλιση λογοδοσίας:

• Θεσμοθέτηση ενός ενιαίου Πειθαρχικού Συμβουλίου ανά Ίδρυμα, με νέα σύνθεση και δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα.
• Ρήτρα θεσμικής ευθύνης για τα διοικητικά όργανα που αδρανούν, με πειθαρχικές κυρώσεις έως παύση από το αξίωμα.
• Μετατροπή της πειθαρχικής διαδικασίας σε απολύτως δεσμευτική θεσμική υποχρέωση, κατοχυρωμένη με σαφή όρια, υποχρεώσεις και συνέπειες, ώστε η προστασία της ακαδημαϊκής λειτουργίας να εδράζεται όχι μόνο στο περιεχόμενο του κανόνα, αλλά και στην εγγυημένη εφαρμογή του.

4) Τεχνικά Μέσα Ελεγχόμενης Πρόσβασης και Ταυτοποίησης:

• Καθιέρωση ψηφιακού συστήματος ελεγχόμενης πρόσβασης με χρήση ακαδημαϊκής ταυτότητας.
• Λειτουργία επιπέδων ελέγχου και κέντρου επιχειρήσεων.
• Εγκατάσταση μέσων παρακολούθησης με αυστηρές εγγυήσεις προστασίας των προσωπικών δεδομένων όλων.
• Το πλαίσιο δεν μένει σε θεωρητικό επίπεδο αλλά τίθεται σε παραγωγική λειτουργία, αφού το ΥΠΑΙΘΑ βεβαιωθεί σε συνεργασία με τα ιδρύματα ότι είναι έτοιμες οι υποδομές, τα πρωτόκολλα ασφαλείας και τις εγγυήσεις προστασίας δεδομένων.

5) Αποζημίωση για Φθορές Δημόσιας Περιουσίας:

• Άμεση διαδικασία τεκμηρίωσης και κοστολόγησης ζημιών σε σύντομες χρονικές προθεσμίες.
• Καταλογισμός στους υπαίτιους, με βεβαίωση ποσού το οποίο θα εισπράττεται όπως κάθε οφειλή προς το Δημόσιο.

6) Σύσταση Εθνικού Παρατηρητηρίου Βίας στα Πανεπιστήμια:

• Καταγραφή περιστατικών βίας και σχεδίαση προληπτικών δράσεων.
• Προώθηση κουλτούρας μηδενικής ανοχής στη βία και τον εκφοβισμό.

Β) Νέο θεσμικό πλαίσιο για την ανώτατη διάρκεια φοίτησης και τις δυνατότητες ολοκλήρωσης σπουδών στα ΑΕΙ.

Η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, με γνώμονα τον σεβασμό στην προσπάθεια όλων των φοιτητών, αλλά και την ανάγκη για θεσμική αξιοπιστία και αξιοκρατία κατά την διάρκεια των σπουδών, προχωρούν σε μια ουσιαστική τομή που υπηρετεί έναν διττό, βαθιά κοινωνικό και αναπτυξιακό στόχο:

• α) Διασφαλίζει τη δυνατότητα ολοκλήρωσης σπουδών για όσους έχουν ήδη προχωρήσει σημαντικά στο πρόγραμμα, μέσω στοχευμένων μηχανισμών υποστήριξης.
• β) Θέτει σαφή όρια και εγγυήσεις διαφάνειας για την εύρυθμη λειτουργία των πανεπιστημίων, στον ευρωπαϊκό βηματισμό που πρέπει να έχει.

Κύριες παρεμβάσεις της μεταρρύθμισης

1) Καθιέρωση ανώτατης διάρκειας φοίτησης με σαφή όρια

• Επιβεβαιώνεται η βούληση μεταρρύθμισης του Ν. 4957/2022 σύμφωνα με τον οποίο ορίζεται ανώτατος χρόνος σπουδών (ελάχιστη διάρκεια +4 ή +6 εξάμηνα).
• Σε περίπτωση υπέρβασης, προβλέπεται αυτοδίκαιη διαγραφή δύο μήνες μετά την ολοκλήρωση της επαναληπτικής εξεταστικής του Σεπτεμβρίου.

2) Μηχανισμός τελευταίας ευκαιρίας» για ενεργούς φοιτητές

• Παράταση φοίτησης έως δύο εξάμηνα (ή τρία, αν απαιτείται πρακτική άσκηση ή διπλωματική εργασία).
• Αφορά φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον το 75% των απαιτούμενων πιστωτικών μονάδων.

3) Ευέλικτες ρυθμίσεις για ειδικές κατηγορίες

• Δυνατότητα μερικής φοίτησης και αναστολής έως δύο έτη για εργαζόμενους, φοιτητές με αναπηρία, γονείς ανηλίκων, εγκυμονούσες, αθλητές υψηλών διακρίσεων και φοιτητές με σοβαρά προβλήματα υγείας.

4) Νέα ευκαιρία μέσω κατατακτηρίων εξετάσεων

• Αύξηση ποσοστού εισακτέων από 12% στο 20%, ενώ σε περιφερειακά ΑΕΙ και Θεολογικές Σχολές φτάνει το 30%.
• Δικαίωμα συμμετοχής και για φοιτητές που διαγράφηκαν λόγω υπέρβασης του χρόνου, εφόσον έχουν κατοχυρώσει τουλάχιστον 120 πιστωτικές μονάδες.

Γ) Σύσταση νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Ελληνορθόδοξη Ιερά Βασιλική Αυτόνομη Μονή του Αγίου και Θεοβάδιστου όρους Σινά στην Ελλάδα», ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων

Με το παρόν σχέδιο νόμου:

• Επιλύεται οριστικά το θεμελιώδες πρόβλημα της νομικής προσωπικότητας της Ι.Μ. Σινά στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια κρίσιμη μεταρρύθμιση για την υλοποίηση της συνολικής πολιτικής της Κυβέρνησης για την ενδυνάμωση και υποστήριξη της Ορθοδοξίας στην Ανατολή.
• Καταργείται το νομοθετικό πλαίσιο για την αδειοδότηση χώρων λατρείας που ίσχυε από τη Μεταξική περίοδο, ενώ παράλληλα εξασφαλίζεται η ακώλυτη άσκηση του δικαιώματος λατρείας όλων των θρησκευτικών κοινοτήτων και των μελών τους, μέσω της διαμόρφωσης ενός σύγχρονου, πλήρους και συνεκτικού νομοθετικού πλαισίου για τους χώρους λατρείας θρησκευτικών κοινοτήτων με ή χωρίς προσωπικότητα, πλην της κατ’ άρθρο 3 του Συντάγματος Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού.

Επίσης, εξασφαλίζεται:

α) η ενίσχυση των Ανώτατων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών και των Τμημάτων Θεολογικών Σχολών των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων με τη διευκόλυνση φοίτησης σε αυτά αλλοδαπών – αλλογενών φοιτητών,

β) οι μπεκτασήδες – αλεβίτες μουσουλμάνοι Θράκης ως θρησκευτικό νομικό πρόσωπο του ν. 4301/2014

γ) η διευκόλυνση του κοινωφελούς έργου των εκκλησιαστικών ιδρυμάτων,

δ) η ενδυνάμωση των Σχολών Μαθητείας Υποψηφίων Κληρικών (Σ.Μ.Υ.Κ.) και η διευκόλυνση της φοίτησης αλλοδαπών μαθητών στα Πρότυπα Εκκλησιαστικά Σχολεία.

Τέλος, αναγνωρίζεται η Εκκλησία της Σουηδίας στην Ελλάδα ως θρησκευτικό νομικό πρόσωπο του ν. 4301/2014 (Α΄223), περί της οργάνωσης της νομικής μορφής των θρησκευτικών κοινοτήτων και των ενώσεών τους στην Ελλάδα.