Επιπλέον δημοσιονομικό χώρο 500 εκατομμυρίων ευρώ για το 2026 και τα επόμενα χρόνια εξασφαλίζει η Ελλάδα, μετά την απόφαση του Ecofin για ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, δημιουργώντας νέους όρους και δυνατότητες τόσο για την εθνική άμυνα όσο και για τη στήριξη των πολιτών.
- Στα 1,5 δισ. ανεβαίνει το «πακέτο» της ΔΕΘ
- Οι αμυντικές δαπάνες της χώρας αναμένεται να αυξηθούν από 2,2% του ΑΕΠ το 2024, σε 2,3% το 2025 και 2,5% το 2026
- Γιατί αποτελεί «στρατηγική νίκη» η απόφαση του Ecofin
Πρακτικά, η ρήτρα διαφυγής ανοίγει νέους δημοσιονομικούς ορίζοντες της χώρας χωρίς να θέσει σε κίνδυνο την οικονομική σταθερότητα. Επιτρέπει στα κράτη-μέλη να αυξάνουν τις αμυντικές τους δαπάνες χωρίς αυτές να υπολογίζονται στους δημοσιονομικούς στόχους που έχουν συμφωνήσει με τις Βρυξέλλες. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι:
- η Ελλάδα μπορεί να επενδύσει περισσότερα σε εξοπλισμούς και στρατιωτικές υποδομές
- ταυτόχρονα διατηρεί δημοσιονομικό χώρο για άλλες πολιτικές
- δεν κινδυνεύει με κυρώσεις ή πρόστιμα από την ΕΕ για παραβίαση των δημοσιονομικών κανόνων.
Η «διπλωματία των αριθμών»
Όπως τόνισε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης από τις Βρυξέλλες «η σημερινή απόφαση του ECOFIN για την υιοθέτηση της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες αποτελεί μια στρατηγική νίκη για την Ελλάδα και μια στιγμή θεσμικής ωρίμανσης για την Ευρώπη».
Ειδικά για την Ελλάδα, που έχει βεβαρυμμένο δημοσιονομικό παρελθόν αλλά αυξημένες αμυντικές ανάγκες, η απόφαση αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς, μαζί με την Πολωνία, βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις των χωρών του ΝΑΤΟ ως προς τις στρατιωτικές δαπάνες. Ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες κινούνται κάτω από τον στόχο του 2% του ΑΕΠ, η Ελλάδα δαπανά σταθερά πάνω από 3%.
Η χώρα μας ήταν από τα πρώτα κράτη-μέλη που πήραν την πρωτοβουλία για την εξαίρεση μέρους των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες. Μάλιστα, εξασφάλισε μια κρίσιμη διαφοροποίηση: το έτος βάσης για τις ελληνικές δαπάνες ορίστηκε το 2024 αντί για το 2021 που ισχύει για τις άλλες χώρες.
Αυτή η διαφοροποίηση είναι καθοριστική για την Ελλάδα, καθώς το 2021 η χώρα είχε ήδη υψηλές αμυντικές δαπάνες λόγω της φύλαξης των συνόρων στον Έβρο. Χωρίς την αλλαγή αυτή, η Ελλάδα δεν θα είχε κανένα επιπλέον περιθώριο ευελιξίας.
Συγκεκριμένα, με τα νέα δεδομένα:
– οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας αναμένεται να αυξηθούν από 2,2% του ΑΕΠ το 2024, σε 2,3% το 2025 και 2,5% το 2026, ως αποτέλεσμα του νέου Μακροπρόθεσμου Προγράμματος Αμυντικού Εξοπλισμού που καλύπτει την περίοδο 2025-2036. Με τη ρήτρα διαφυγής, η αύξηση στις αμυντικές δαπάνες θα αφαιρείται από τη συνολική αύξηση δαπανών (πχ για μισθούς, συντάξεις, δημόσιες επενδύσεις κλπ) επιτρέποντας να καλυφθούν άλλες ανάγκες, με ποσά που αλλιώς θα πήγαιναν όλα στην Άμυνα και μόνον.
– η ρήτρα έχει συγκεκριμένα όρια και χρονικούς περιορισμούς: καλύπτει περίοδο τεσσάρων ετών» (2025-2028), παρέχοντας «μέγιστη ευελιξία έως 1,5% του ΑΕΠ» ετησίως για κάθε χώρα. Το 2028 η ΕΕ θα επανεξετάσει την κατάσταση και ενδέχεται να παρατείνει την ευελιξία εάν οι γεωπολιτικές συνθήκες το απαιτούν». Μέχρι τότε, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να έχουν καταφέρει να ενσωματώσουν τις αυξημένες αμυντικές δαπάνες στους κανονικούς τους προϋπολογισμούς κάθε έτους.
– με ειδική συμφωνία, για την Ελλάδα και μόνον, ως έτος βάσης έχει οριστεί το 2024 και όχι το 2021 που ορίστηκε για τις άλλες χώρες (περίοδος πριν την εισβολή στην Ουκρανία). Ο λόγος είναι ότι το 2021 η χώρα μας είχε ήδη υποβληθεί σε μεγάλες δαπάνες για τη φύλαξη των συνόρων στον Έβρο. Σε σύγκριση με τις άλλες χώρες που είχαν χαμηλές αμυντικές δαπάνες ως το 2021, η Ελλάδα θα εμφάνιζε σήμερα μείωση και όχι αύξηση στις δαπάνες για εξοπλιστικά. Συνεπώς η κυβέρνηση δεν θα είχε κανένα επιπλέον περιθώριο για παροχές, με βάση την ρήτρα διαφυγής.
Η ευελιξία που παρέχει η ρήτρα καλύπτει ολόκληρο το φάσμα των αμυντικών δαπανών:
- Στρατιωτικός εξοπλισμός: Η Ελλάδα μπορεί να προχωρήσει σε προμήθειες ή αναβαθμίσεις συστημάτων για αεροσκάφη, φρεγάτες, άρματα μάχης, αντιαεροπορική άμυνα (iron dome) κλπ
- Στρατιωτικές υποδομές: νέες εγκαταστάσεις, στρατιωτικά νοσοκομεία, κατασκευή ή αναβάθμιση δικτύων κλπ
- Ανθρώπινο δυναμικό: μισθοδοσία, νέες προσλήψεις και εκπαίδευση έμψυχου δυναμικού
- Έρευνα και ανάπτυξη: τεχνητή νοημοσύνη, drones, νέες τεχνολογίες
Στα 1,5 δισ. ανεβαίνει το «πακέτο» της ΔΕΘ
Τα 500 εκατομμύρια ευρώ από τη ρήτρα διαφυγής θα ενταχθούν στον «κουμπαρά» του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ που έχει δημιουργηθεί από τη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών και τα πρόσθετα έσοδα από τα μέτρα κατά της φοροδιαφυγής.
Έτσι διαμορφώνεται ένα συνολικό πακέτο παροχών ελαφρύνσεων για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ που αναμένεται να ανακοινώσει ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο.
Παράλληλα η ενεργοποίηση της ρήτρας σημαίνει ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας αλλά -όσο σκληρό και αν φαντάζει- και οικονομική ανάπτυξη με τόνωση της εγχώριας βιομηχανίας και νέες θέσεις εργασίας, ιδίως στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο Κυριάκος Πιερρακάκης «η εθνική κυριαρχία δεν χτίζεται με συνθήματα, αλλά με πρωτοβουλίες και αποφάσεις. Και σήμερα, αποδείξαμε ότι η Ελλάδα μπορεί να διεκδικεί και να πετυχαίνει».
Ωστόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπενθυμίζει ότι η ρήτρα διαφυγής δεν αποτελεί «λευκή επιταγή». Πρόκειται για προσωρινή χαλάρωση που απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό για τη μετάβαση στην περίοδο μετά το 2028.
Σύμφωνα με τις συστάσεις της Κομισιόν, η Ελλάδα θα πρέπει να προχωρήσει σε ετήσιες δημοσιονομικές παρεμβάσεις ύψους 0,2% του ΑΕΠ για τέσσερα έτη, προκειμένου να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη σταθερότητα. Συνεπώς, η περιστολή της φοροδιαφυγής ήταν και παραμένει ο βασικός «τροφοδότης» των παροχών και ελαφρύνσεων που θα εξαγγελθούν από την ΔΕΘ, αξιοποιώντας τα νέα περιθώρια αύξησης τω κρατικών δαπανών που προσφέρει η χθεσινή απόφαση.
Ακολουθήστε το 
