Η Ελλάδα επιχειρεί, 2,5 χρόνια μετά την τραγωδία των Τεμπών, να επανασχεδιάσει το μέλλον του σιδηροδρόμου με όρους που παραπέμπουν σε εταιρικό μετασχηματισμό μεγάλης κλίμακας.
Η αλλαγή ηγεσίας στον ΟΣΕ, η υπό διαπραγμάτευση στρατηγική συνεργασία με τη Deutsche Bahn και η ψήφιση του δεύτερου νομοσχεδίου για τον κλάδο μέσα σε λίγους μήνες, συνθέτουν ένα πλαίσιο συνολικής αναδιάταξης.
Το εύρος των αλλαγών αυτών περιλαμβάνει ανακατατάξεις και στο τιμόνι του νέου οργανισμού «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος», στον οποίο τοποθετείται ο Χρήστος Παλιός, πρώην CEO της ΕΡΓΟΣΕ και πρώην μέλος του ΔΣ της.
Ο κ. Παλιός διαδέχεται τον κ. Παναγιώτη Τερεζάκη, ο οποίος είχε αναλάβει μεταβατικός διευθύνων σύμβουλος αμέσως μετά την τραγωδία των Τεμπών, σε μια περίοδο έντονων πολιτικών πιέσεων και μεγάλης κοινωνικής αντίδρασης.
Ο κ. Τερεζάκης, με πολυετή πορεία στον σιδηρόδρομο, ο οποίος φέρεται να διατηρεί ανοικτούς διαύλους με το Μέγαρο Μαξίμου παρέμεινε στο τιμόνι του Οργανισμού από τον Μάρτιο του 2023 έως σήμερα. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στόχευση της κυβέρνησης είναι η τοποθέτησή του σε άλλο πόστο κάτι που προς το παρόν δεν είναι σαφές αν θα αποδεχτεί το στέλεχος του ΟΣΕ.
Οι μεγάλες αλλαγές θα συνοδευτούν και με ανασύνθεση στην διοικητική ομάδα καθώς στη θέση του αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου τοποθετείται ο κ. Ευάγγελος Χριστογιάννης, ενώ πρόεδρος παραμένει ο κ. Γιώργος Ιωάννου.
Ωστόσο και η νέα σύνθεση του ΔΣ του Οργανισμού είναι μεταβατική, καθώς η προκήρυξη για την πλήρωση της θέσης του μόνιμου CEO προγραμματίζεται για το τέλος του 2025 και η πλήρης τοποθέτηση νέου ΔΣ όχι πριν το επόμενο εξάμηνο.
Η αλλαγή, αν και παρουσιάζετε ως «νέο ξεκίνημα» που σηματοδοτεί την μετάβαση στον ενιαίο σιδηροδρομικό φορέα (που θα προκύψει από την συγχώνευση με την ΕΡΓΟΣΕ και το τροχαίο υλικό της ΓΑΙΑΟΣΕ), δεν σηματοδοτεί την ριζική ανανέωση προσώπων (σ.σ ο κ. Παλιός προέρχεται από τους κόλπους του σιδηροδρόμου). Κάτι όμως, που όπως τονίζουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, δεν θα μπορούσε να γίνει τόσο γρήγορα και με τα σημερινά βάρη του «κουτσουρεμένου» δικτύου αλλά και τις χαμηλές μισθολογικές απολαβές που συνοδεύουν τον Οργανισμό ώστε να αποτελέσει κίνητρο για την προσέλκυση ενός μάνατζερ από την αγορά.
Το γερμανικό σχέδιο αναδιοργάνωσης
Ο πλέον φιλόδοξος άξονας της στρατηγικής είναι η επικείμενη συμφωνία με τους Γερμανικούς Σιδηροδρόμους (Deutsche Bahn), η οποία φαίνεται να έχει δρομολογηθεί από την πολιτική ηγεσία και εκτός απροόπτου να προχωρεί.
Η γερμανική εταιρεία θα αναλάβει ρόλο τεχνικού συμβούλου σε ένα πενταετές πρόγραμμα ανασυγκρότησης του ελληνικού σιδηροδρόμου, χωρίς να διαφοροποιεί κάτι σε σχέση με την λειτουργία της Hellenic Train.
Το σχέδιο περιλαμβάνει την ανάπτυξη του δικτύου πέραν των σημερινών 2.000 χλμ. και την διασύνδεση με λιμάνια, σύνορα και βιομηχανικές περιοχές, την μεταφορά τεχνογνωσίας για διαδικασίες ασφαλείας και διαχείριση κρίσεων, την εκπαίδευση στελεχών πρώτης γραμμής, την προληπτική συντήρηση με χρήση τεχνητής νοημοσύνης και «έξυπνων» συστημάτων παρακολούθησης καθώς και την τοποθέτηση 30 έμπειρων στελεχών της Deutsche Bahn σε καίριες θέσεις του ΟΣΕ.
Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από το αν ο Οργανισμός θα καταφέρει να ενσωματώσει αυτές τις πρακτικές σε μόνιμες δομές χωρίς να τις αφήσει να εξανεμιστούν με την αποχώρηση των Γερμανών.
Η πραγματικότητα του δικτύου
Παρά τις θεσμικές και διοικητικές αλλαγές πάντως, η επιχειρησιακή εικόνα παραμένει δύσκολη καθώς μεγάλο μέρος δρομολογίων εκτελείται με λεωφορεία, η επιβατική κίνηση μειώνεται, τα έργα ασφαλείας καθυστερούν ενώ προχωρεί η έρευνα της Ευρωπαικής Εισαγγελίας και για την σύμβαση 717 για την οποία διώκονται 23 πρόσωπα (υπάλληλοι ΕΡΓΟΣΕ, εκπρόσωποι του αναδόχου). Στο σιδηροδρομικό δυστύχημα αναφέρθηκε αυτές τις μέρες και η Ευρωπαία Εισαγγελέας Λάουρα Κοντρούτσα Κόβεσι, μιλώντας στο ARD. «Οι έρευνές μας κατέδειξαν ότι η Ελλάδα έλαβε εκατομμύρια από την ΕΕ για το σιδηροδρομικό της δίκτυο. Το σύστημα σήμανσης επρόκειτο να ανανεωθεί. Αν το έργο είχε υλοποιηθεί έγκαιρα και σωστά, η τραγωδία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί» δήλωσε η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, προϊδεάζοντας για τις επικείμενες καμπάνες.
Το πρόσφατα ψηφισμένο νομοσχέδιο για το σιδηρόδρομο φέρνει πάντως στον ΟΣΕ πιο ευέλικτους μηχανισμούς λειτουργίας που παραπέμπουν στον μετασχηματισμό της ΔΕΗ όπως: προσλήψεις εκτός στενού δημοσίου, πλατφόρμα braingain.ose για την προσέλκυση στελεχών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, γεωεντοπισμό για την παρακολούθηση των δρομολογίων και τον έλεγχο πληρωμών προς τη Hellenic Train, εγκατάσταση συστημάτων ασφαλείας μέχρι το καλοκαίρι του 2026.
Προσέλκυση στελεχών
Ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών Κωνσταντίνος Κυρανάκης, έχει δηλώσει ότι στην πλατφόρμα προσέλκυσης έμπειρων στελεχών από το εξωτερικό έχουν υποβληθεί 117 βιογραφικά – κυρίως για διευθυντικές και εξειδικευμένες θέσεις, με μικρό ποσοστό να αφορά την ηγεσία του οργανισμού. Αν και η κινητικότητα αυτή είναι θετική, η προσέλκυση κορυφαίων στελεχών από το εξωτερικό φαίνεται να προσκρούει στον μισθολογικό περιορισμό: ακόμη και μετά την πρόσφατη αναπροσαρμογή, οι καθαρές αποδοχές του CEO δεν ξεπερνούν τα 5.000 ευρώ μηνιαίως, προσφέροντας την μισθολογική εξίσωση με τον πρόεδρο του Αρείου Πάγου όχι όμως αμοιβές μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών με αναπτυγμένο σιδηρόδρομο.
Στις εκκρεμότητες περιλαμβάνονται το σύστημα ασφαλείας ETCS, που αποτρέπει ανθρώπινα λάθη, και έχει εγκατασταθεί στο 80% του βασικού σιδηροδρομικού άξονα Αθήνα–Θεσσαλονίκη, το οποίο για να λειτουργήσει πλήρως απαιτείται η ολοκλήρωση της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης, οι οποίες υπέστησαν ζημιές από τις πλημμύρες «Daniel».
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό αυτές τις μέρες επρόκειτο να ολοκληρωθεί η εγκατάσταση στα τρένα, ενώ η εκπαίδευση των μηχανοδηγών θα ξεκινήσει λίγο αργότερα μέσα στο καλοκαίρι. Στόχος είναι η πλήρης παράδοση όλων των συστημάτων έως το φθινόπωρο του 2026, κλείνοντας μια καθυστέρηση 25 ετών στην ασφάλεια του δικτύου.
Ωστόσο η μεγάλη πρόκληση είναι να περάσουν οι μεταρρυθμίσεις από το χαρτί στην πράξη, με μετρήσιμα αποτελέσματα σε ασφάλεια, συχνότητα δρομολογίων και αξιοπιστία.
Η αλλαγή ηγεσίας στον ΟΣΕ συμπίπτει με μια προσπάθεια ριζικής αναδιάταξης του σιδηροδρόμου, με όπλα τη γερμανική τεχνογνωσία και ένα νέο θεσμικό πλαίσιο ευελιξίας. Αν οι πολιτικές εξαγγελίες μετατραπούν σε έργο και η τεχνογνωσία ενσωματωθεί στο DNA του οργανισμού, η επόμενη πενταετία μπορεί να αλλάξει την πορεία του ελληνικού σιδηροδρόμου. Αν όχι, το δίκτυο κινδυνεύει να παραμείνει σε κατάσταση «μεταρρύθμισης επί χάρτου», αφήνοντας ανεκμετάλλευτο ένα σημαντικό παράθυρο ευκαιρίας.
Ακολουθήστε το 
