Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως 3.000 λίθινα τέχνεργα που χρησιμοποιούσε ο προϊστορικός άνθρωπος κι ανάμεσά τους έναν χειροπέλεκυ που χρονολογείται ίσως ως και 900.000 χρόνια από σήμερα και αποτελεί σπάνιο και κομβικό εύρημα για τον ελλαδικό χώρο.
Ο χειροπέλεκυς ήταν ένα βαρύ φονικό όπλο, από κροκάλα χαλαζία, υλικό της περιοχής και χρησιμοποιούνταν από τους τροφοκυνηγούς για το κυνήγι άγριων ζώων και την εξεύρεση της τροφής.
«Πρόκειται για ένα μεγάλο, συμμετρικά λαξευμένο εργαλείο, επεξεργασμένο και στις δύο όψεις (αμφίπλευρη λάξευση ή biface), με διπλή συμμετρία και αμυγδαλόσχημη μορφή», εξηγεί στη Voria, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Γρεβενών, Σόνια Δημάκη, προσθέτοντας πως οι αρχαιολόγοι ολοκλήρωσαν «μια εξαιρετικά σημαντική ανασκαφική έρευνα στη θέση Αιμιλιανός, η οποία προσθέτει νέα δεδομένα στη μελέτη της απώτερης και απώτατης προϊστορίας της ηπειρωτικής Ελλάδας, με ευρήματα που καλύπτουν μια εκτεταμένη χρονική περίοδο από την Παλαιολιθική έως και τη Νεολιθική/Χαλκολιθική».
Η έρευνα έφερε στο φως περισσότερα από 3.000 λίθινα τέχνεργα, κατασκευασμένα κυρίως σε πυριτολιθικά πετρώματα, χαλαζία και πετρώματα του οφιολιθικού συμπλέγματος (σ.σ. σύνολο πετρωμάτων που αντιπροσωπεύει τμήματα του ωκεάνιου φλοιού και του ανώτερου μανδύα της Γης, τα οποία έχουν ανυψωθεί και εκτεθεί στην ξηρά λόγω τεκτονικών διαδικασιών).
Τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα χρονολογούνται στην Παλαιολιθική Εποχή κι ανάμεσά τους εντοπίστηκαν πέντε πυρηνόμορφα τέχνεργα, εργαλεία δηλαδή που φέρουν μερική λάξευση γύρω από τον πυρήνα, τα οποία χρονολογούνται στην απώτατη προϊστορία μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει ο διαμορφωμένος χειροπέλεκυς σε κροκάλα χαλαζία, τυπικό εργαλείο της Αχελαίας πολιτισμικής φάσης.
«Η φάση αυτή χαρακτηρίζεται από την αμφίπλευρη, συμμετρική λάξευση (biface), υποδηλώνοντας εξελιγμένη τεχνική και προσχεδιασμό από τους πρώτους ανθρώπους. Αποτελεί μια από τις σημαντικότερες και πιο μακροχρόνιες πολιτισμικές και λιθοτεχνικές περιόδους της Κατώτερης Παλαιολιθικής Εποχής. Ξεκίνησε στην Αφρική πριν από περίπου 1,76 εκατομμύρια χρόνια και εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και την Ασία. Στην Ευρώπη, εμφανίζεται περίπου πριν από 900.000 χρόνια και διατηρήθηκε μέχρι περίπου 250.000-200.000 χρόνια πριν, όταν αντικαταστάθηκε σταδιακά από μεταγενέστερες τεχνολογίες όπως η Μουστέρια. Χαρακτηριστικό της εργαλείο είναι ο χειροπέλεκυς (handaxe)», αναφέρει η κ. Δημάκη και συμπληρώνει πως το Αχελαίο (Acheulean) τεχνολογικό σύμπλεγμα συνδέεται κυρίως με τον Homo erectus (Όρθιο Άνθρωπο) και τον μεταγενέστερο Homo heidelbergensis (Άνθρωπο της Χαϊδελβέργης) στην Ευρώπη.
Ο εντοπισμός χειροπέλεκυ στην περιοχή του Αιμιλιανού, αποτελεί σπάνιο και κομβικό εύρημα για τον ελλαδικό χώρο. Μαζί με άλλα ευρήματα, όπως αυτά στα Ροδοδαφνίδια της Λέσβου, ενισχύει τις γνώσεις μας για την άφιξη των πρώτων πληθυσμών του ανθρώπου στην Ελλάδα.
Σημειώνεται, ότι η ανακάλυψη αυτή σχετίζεται με την πολύχρονη έρευνα του καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, Νίκου Ευστρατίου, ο οποίος εντόπισε λίθινα εργαλεία της Μέσης Παλαιολιθικής Εποχής (ως και 60.000 χρόνια πριν από σήμερα) στη Σαμαρίνα και σε υψόμετρο πάνω από 2.000 μέτρα στην Πίνδο. «Τα εργαλεία αυτά δεν κατασκευάστηκαν από τον μοντέρνο άνθρωπο Homo sapiens, αλλά από τον Homo sapiens neanderthalensis, τον πιο στενό συγγενή μας όσον αφορά στη βιολογική εξέλιξη του ανθρώπινου είδους», είχε αναφέρει ο κ. Ευστρατίου, σημειώνοντας πως «βρήκαμε κάποιες θέσεις, δηλαδή σημεία όπου αυτές οι ομάδες των Νεάντερταλ έμεναν περιστασιακά για να κατασκευάσουν εργαλεία. Τα σημεία αυτά διατηρήθηκαν επειδή δεν υπάρχει ανάπτυξη με την κακή έννοια του όρου, δηλαδή οικοδομική δραστηριότητα και καταστροφή του τοπίου, συνεπώς και των αρχαιολογικών στρωμάτων. Η περιοχή παρέμεινε όπως ήταν πριν από χιλιάδες χρόνια κι αυτό ήταν ιδιαίτερα θετικό γιατί επέτρεψε σε αυτές τις θέσεις να επιβιώσουν».
Η περιοχή της Σαμαρίνας και η ευρύτερη των Γρεβενών αποτελούσε διαχρονικά ένα σταυροδρόμι στη μετακίνηση των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών της Παλαιολιθικής Εποχής. Όταν το κλίμα στην Ευρώπη είχε αρχίσει να γίνει πιο κρύο, μεγάλες ομάδες των Νεάντερταλ άρχισαν να κατηφορίζουν στα νότια για να επιβιώσουν και αναζήτησαν μόνιμες εγκαταστάσεις, που τους πρόσφεραν άφθονο κυνήγι για να τρέφονται, αλλά και πρώτη ύλη για να κατασκευάζουν τα όπλα και τα εργαλεία τους. Στην Πίνδο ο προϊστορικός άνθρωπος άρχισε να κινείται με άνεση, κυνηγούσε ελάφια, αρκούδες και έστηνε εκεί πρόχειρες εγκαταστάσεις για να περάσει κάποιο διάστημα του χρόνου. Επιπλέον στις αλπικές βουνοκορφές έβρισκε χώρους με φυσικές πηγές νερού, αλλά κυρίως πηγές πρώτων υλών (πυριτόλιθου) για την κατασκευή εργαλείων. Μέχρι πριν μερικά χρόνια είχαν εντοπιστεί πάνω από 200 θέσεις ή σημεία στην Πίνδο με συγκεντρώσεις λίθινων εργαλείων, σχεδόν αποκλειστικά της Μέσης Παλαιολιθικής, και πιο συγκεκριμένα πυρήνων, φολίδων και αιχμών κατασκευασμένων με την τεχνική «λεβαλουά» (Levallois), που χρονολογούνται γύρω στις 40.000 χρόνια πριν από σήμερα και υποδηλώνουν την παρουσία ομάδων Νεάντερταλ (Homo Sapiens Neandethalensis) στη νότια Βαλκανική.
Στη θέση Αιμιλιανός, τον τελευταίο χρόνο, βρέθηκε επίσης ένας αριθμός πυρηνόμορφων αντικειμένων, όπως λιάνιστρα-πυρήνες μονής ή διπλής όψης, διαμορφωμένες κροκάλες με βάση στο ένα τμήμα και κόψη στο αντιδιαμετρικό. Οι διαμορφωμένες αυτές κροκάλες, φτιαγμένες από σκληρές πρώτες ύλες, συναντώνται σε όλους τους πολιτισμούς της Κατώτερης, Μέσης και Ανώτερης Παλαιολιθικής Εποχής, επιβεβαιώνοντας τη διαχρονική χρήση του χώρου.
«Πέρα από την απώτατη προϊστορία, τα ευρήματα της Νεολιθικής/Χαλκολιθικής (περ. 4.500 π.Χ. – 3.000 π.Χ.), όπως η εξαιρετικής ποιότητας φολίδα ανανέωσης πυρήνα από πυριτόλιθο της περιοχής της Σαμαρίνας η οποία μαρτυρεί προχωρημένη τεχνογνωσία στην κατεργασία του λίθου και ενδεχομένως εξειδικευμένες παραγωγικές πρακτικές, σε συνδυασμό με ενδείξεις βραχύβιας εγκατάστασης σε κοντινή περιοχή, υποδηλώνουν την πρώιμη εμφάνιση εποχιακής κινητικότητας στην Πίνδο. Η θέση Αιμιλιανός φαίνεται να εντάσσεται στον διαχρονικό άξονα μετακίνησης των κτηνοτρόφων, ο οποίος συνδέει τα θερινά βοσκοτόπια της με τα χειμαδιά της θεσσαλικής πεδιάδας», αναφέρει η κ. Δημάκη.
Στο έργο, με επιβλέποντα τον Ιωάννη Μάνο αρχαιολόγο-παλαιοτεχνολόγο της ΕΦΑ Γρεβενών, εργάσθηκαν οι αρχαιολόγοι πεδίου Καλλιόπη Τσιάκου, Γεωργία Κέδρου, Έρη Θέμου, Μαρία Φωτιάδη και Αγγελική Αποστολίδου. Η κ. Δημάκη τονίζει πως οφείλονται ευχαριστίες «στους γεωλόγους Ι. Βλασταρίδη (Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας) και Ντίνα Γκίκα (Γεωπάρκο UNESCO Γρεβενών – Κοζάνης) και σε όλους τους άλλους συνεργάτες για την συμβολή τους, καθώς και στην Ειδική Υπηρεσία Δημόσιων Έργων Κατασκευής και Συντήρησης Συγκοινωνιακών Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών, αλλά και την εταιρία ΤΕΡΝΑ Α.Ε.».
Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Γρεβενών
Ακολουθήστε το 
