Ο Τίγρης και ο Ευφράτης, οι πηγές ζωής που παρέχουν το 86% των επιφανειακών υδάτων του Ιράκ, οι ποταμοί που έχτισαν και γκρέμισαν αυτοκρατορίες, συρρικνώνονται με ταχείς ρυθμούς.
Το Ιράκ παλεύει με χρόνια μειωμένων βροχοπτώσεων, τα υδροηλεκτρικά φράγματα ανάντη και τις φθαρμένες υποδομές που προκαλούν απώλειες του ζωογόνου νερού. Αυτοί οι λόγοι συγκλίνουν στην κατάρρευση της ροής των ποταμών που βιώνει το Ιράκ.
Η πτώση των επιπέδων σημαίνει περισσότερη ρύπανση, αύξηση της αλμυρότητας των υδάτων, κάτι που με την σειρά του φέρνει το τέλος αγροκτημάτων και αλιευτικών επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αυξανόμενη οικονομική, υγειονομική και κοινωνική αναταραχή.
Το Ιράκ αντιμετωπίζει μια βαθιά κρίση νερού, η οποία επιδεινώνεται από τον έλεγχο της Τουρκίας επί των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη. Με ελάχιστες εκροές νερού και την Άγκυρα να συνδέει τις μελλοντικές ροές με πολιτικά τεταμένες συνθήκες, η κρίση ωθεί το Ιράκ προς αυτό που οι αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να είναι μια εθνική αναταραχή.
Ο Ιρακινός βουλευτής Θαέρ Μεκίφ, μέλος της επιτροπής γεωργίας και υδάτων του κοινοβουλίου, δήλωσε το Σάββατο στο κουρδικό πρακτορείο Shafaq News ότι οι τρέχουσες εκροές νερού της Τουρκίας παραμένουν «εξαιρετικά περιορισμένες». Τόνισε ότι η μόνη μακροπρόθεσμη λύση έγκειται στην κατασκευή νέων φραγμάτων για την εξασφάλιση στρατηγικών αποθεμάτων νερού ικανά να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες του Ιράκ. Λειψυδρία και υφαλμυρότητα αποτελούν δίκοπο μαχαίρι για τους Ιρακινούς.
Οι όροι της Τουρκίας για την απελευθέρωση νερού
Ο Μεκίφ αποκάλυψε ότι η Τουρκία έχει θέσει ως προϋπόθεση για την αύξηση της απελευθέρωσης νερού, την ανάθεση έργων κατασκευής φραγμάτων σε τουρκικές εταιρείες, ένα αίτημα που αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική θέση της Βαγδάτης σε μια εποχή που η απελπισία αυξάνεται, σύμφωνα με το Arab Weekly.
«Ο ιρακινός λαός δεν θα παραμείνει αδρανής», προειδοποίησε ο Μεκίφ. «Εάν η Τουρκία δεν τηρήσει τη συμφωνία της και δεν αποδεσμεύσει την επίσημη ποσόστωση νερού του Ιράκ, θα δούμε μαζικές διαμαρτυρίες σε όλες τις πόλεις και τις επαρχίες που έχουν πληγεί από την ξηρασία. Σε πολλές περιοχές, δεν υπάρχει καν πόσιμο νερό, πόσο μάλλον νερό για γεωργία, κτηνοτροφία ή καθημερινή χρήση».
Εξέφρασε επίσης αμφιβολίες για τις υποσχέσεις της Άγκυρας, προτρέποντας τις ιρακινές αρχές να «εντείνουν τις προσπάθειές τους για να σώσουν τις περιοχές του νότιου και κεντρικού Ευφράτη, όπου η κατάσταση είναι περισσότερο από τραγική».
Tι αναφέρει ο πρωθυπουργός του Ιράκ για το νερό
Οι δηλώσεις αυτές έγιναν λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση του ιρακινού πρωθυπουργού Μοχάμεντ Σιάα αλ-Σουντάνι ότι η Τουρκία συμφώνησε να αυξήσει τον όγκο του νερού που απελευθερώνεται προς το Ιράκ, μια κίνηση που παρουσιάστηκε ως ανακούφιση για τις κοινότητες που προετοιμάζονται για ένα άλλο καυτό καλοκαίρι μετά από μήνες ξηρασίας.
Μιλώντας κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη Βασόρα την περασμένη Τετάρτη, ο Σουντάνι δήλωσε ότι η Άγκυρα, μέσω του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συμφώνησε να απελευθερώσει 320 κυβικά μέτρα νερού/δευτ. στο φράγμα της Μοσούλης και 350 κυβικά μέτρα νερού/δευτ. μέσω των συνόρων του Ιράκ με τη Συρία. Εξέφρασε την ελπίδα ότι οι πρόσθετες ροές θα συμβάλουν στην ανακούφιση της λειψυδρίας κατά μήκος των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη.
Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι η κυβέρνησή του είχε ξεκινήσει «διπλωματικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κρίσης νερού, ιδίως με την Τουρκία, μέσω πρόσφατων επικοινωνιών υψηλού επιπέδου».
Ωστόσο, στην πράξη, η κατάσταση παραμένει ανησυχητική. Ένας τεχνικός υπάλληλος στο φράγμα της Μοσούλης δήλωσε ότι η ροή νερού προς τον Τίγρη είχε πράγματι αυξηθεί σε 350 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Ωστόσο, η πραγματική ροή από την Τουρκία εξακολουθούσε να είναι χαμηλότερη από τα επίπεδα που είχαν καθοριστεί σε προηγούμενες διμερείς συμφωνίες.
Το πιο πολύτιμο αγαθό στερεύει και ακριβαίνει
Τα αποθέματα νερού του Ιράκ βρίσκονται σήμερα στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων ετών. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι, πέρα από τη μειωμένη πρόσβαση, η πτώση των επιπέδων του νερού θα επιδεινώσει τη ρύπανση, θα αυξήσει τα επίπεδα αλατότητας και θα προκαλέσει σοβαρές ζημίες στη γεωργία, την αλιεία και την κτηνοτροφία, μαζί με ευρύτερους κινδύνους για την οικονομία και τη δημόσια υγεία.
Οι κοινωνικές αναταραχές αποτελούν επίσης ένα αυξανόμενο πρόβλημα, ιδίως στις ελώδεις περιοχές του νότου, όπου η φτώχεια, οι εκτοπισμοί και οι εντάσεις μεταξύ των κοινοτήτων αυξάνονται.
Στη Βασόρα, οι κάτοικοι αναφέρουν ότι η αλατότητα του νερού έχει φτάσει σε επίπεδα που υπερβαίνουν τα διεθνή πρότυπα υγείας, αναγκάζοντας πολλούς σταθμούς καθαρισμού να σταματήσουν τη λειτουργία τους. Αδυνατώντας να επεξεργαστούν το όλο και πιο υφάλμυρο νερό που έχει μολυνθεί από αλάτι και βιομηχανικά απόβλητα, οι σταθμοί αφήνουν μεγάλες περιοχές χωρίς ασφαλές πόσιμο νερό.
Η τιμή του εμφιαλωμένου νερού έχει διπλασιαστεί τις τελευταίες εβδομάδες, από 10.000 σε πάνω από 20.000 ιρακινά δηνάρια ανά τόνο, επιβαρύνοντας περαιτέρω τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.
Η λειψυδρία ως υπαρξιακή απειλή
Στις 23 Ιουνίου, η κοινοβουλευτική επιτροπή γεωργίας και υδάτων επιβεβαίωσε ότι οι εισροές νερού στον Τίγρη και τον Ευφράτη είχαν μειωθεί κάτω από το 50% των κανονικών επιπέδων τους. Τα αποθέματα νερού στα φράγματα έχουν επίσης μειωθεί κατά το ήμισυ. Η επιτροπή κάλεσε τον Σουντάνι να ενεργοποιήσει την εμπορική επιρροή του Ιράκ για να πιέσει την Τουρκία να αναλάβει δράση.
Η κρίση είναι μέρος ενός μακροπρόθεσμου μοτίβου. Το Ιράκ αντιμετωπίζει μείωση των βροχοπτώσεων τα τελευταία χρόνια, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, η μείωση των ποσοτήτων νερού που φτάνουν μέσω του Τίγρη και του Ευφράτη, οι οποίοι πηγάζουν από την Τουρκία και ρέουν μέσω της Συρίας και του Ιράκ, έχει επιδεινωθεί από τις πολιτικές που εφαρμόζουν η Άγκυρα και η Τεχεράνη.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, το Ιράκ θα χρειαστεί επενδύσεις ύψους 233 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2040 για να καλύψει τις αναπτυξιακές του ανάγκες και να ξεκινήσει μια πορεία προς μια πράσινη, χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Αυτό ισοδυναμεί με περίπου το 6% του ετήσιου ΑΕΠ της χώρας.
Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται και τα αποθέματα νερού μειώνονται, το Ιράκ αναγκάζεται να αντιμετωπίσει ένα μέλλον στο οποίο η λειψυδρία δεν είναι απλώς μια εποχική δυσκολία, αλλά μια μόνιμη, υπαρξιακή απειλή.
Από την αφθονία στην έλλειψη
Το 2019, οι έντονες βροχοπτώσεις αύξησαν τα αποθέματα σε 65 δισ. κυβικά μέτρα. Το 2025 τα αποθέματα είναι λιγότερο από 10 δισ. με την Τουρκία στο ανάντη να μειώνουν τις εισροές και τον ουρανό να μην δίνει βροχή. Τα φράγματα Ατατούρκ και Ιλισού (σ.σ. Ναι Ilisu), μαζί με τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια μειώνουν το μερίδιο του Ιράκ.
Τα φράγματα Νταριάν και Σαρντάστ στους ποταμούς Ντιγιαλά και Λεσέρ Ζαμπ – ποταμοί που πηγάζουν από το Ιράν και ενώνουν τον Τίγρη – έχουν μειώσει τη ροή προς το Ιράκ. Το Ιράν αντιμετωπίζει τη δική του κρίση ξηρασίας, το 85% της επικράτειάς του είναι άγονη/ημι-άγονη.
Ωστόσο, επί του παρόντος, η Διεύθυνση Υδάτων Ντιγιαλά του Ιράκ αμφισβητεί τους ισχυρισμούς ότι το 70% της επαρχίας στερείται νερού, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο ρόλος του Ιράν είναι μικρότερος.
Ακολουθήστε το 
