Συνοψίζοντας:
Όπως είδαμε[1] κανείς πλέον από τους παράγοντες της αγοράς,[2] τους φορείς των ΑΠΕ,[3] και τους διαχειριστές των δικτύων,[4] δεν αμφισβητούν τη φούσκα των ΑΠΕ. Ακόμα και ο ΥΠΕΝ Θ. Σκυλακάκης έμμεσα επιβεβαιώνει την ύπαρξή της. 5]
Αυτό, όπως ήταν φυσικό, το αντιλήφθησαν πρώτοι απ` όλους οι τραπεζίτες οι οποίοι αφού όλα αυτά τα χρόνια προσπαθούσαν να μας αποδείξουν πόσο «πράσινοι» είναι, πόσο «αγαπούν το Περιβάλλον» και κυρίως τις ΑΠΕ τις οποίες χρηματοδοτούσαν αφειδώς, τώρα σφίγγουν τις «στρόφιγγες» των χρηματοδοτήσεων και θεωρούν «επισφαλείς» τις επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ. «Ζητούν πρόσθετες εγγυήσεις και μεγαλύτερη συμμετοχή ίδιων κεφαλαίων από τον επενδυτή»…. «οι τράπεζες έχουν λάβει τα αρνητικά σινιάλα σε αντίθεση με μερίδα του επενδυτικού κοινού που συμπεριφέρεται σαν να πιστεύει ότι το party έχει ακόμη δρόμο». [6]
Όλα τα παραπάνω συνηγορούν στο γεγονός ότι η χρηματοδότηση της αγοράς ενέργειας μετατρέπεται σε «παιχνίδι για λίγους». Οι εταιρείες που πληρούν τα αυστηρά κριτήρια των τραπεζών είναι σημαντικά περιορισμένες σε σχέση με το παρελθόν, ενώ παράλληλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προτιμούν «παίκτες» με διευρυμένο χαρτοφυλάκιο. [7]
Αφού λοιπόν οι ΑΠΕ δημιούργησαν φούσκα, με μαθηματική ακρίβεια θα σκάσει. Ίσως βέβαια να σκάσει χωρίς εκκωφαντικό κρότο επειδή έτσι θέλει η «αγορά», κυρίως οι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι, για να «ρουφήξουν» μέχρι τέλους όλες τις επιδοτήσεις, να κάνουν τις αναγκαίες εξαγορές και συγχωνεύσεις ώστε να γίνουν αυτοί οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού και φυσικά να «κατασπαράξουν» τους μικρούς «επίδοξους επιχειρηματίες» του Χώρου που πίστεψαν πως «στην καπιταλιστική έρημο μπορούν να υπάρξουν σοσιαλιστικές νησίδες».
«Λαϊκός καπιταλισμός τέλος» διαμηνύουν οι «γύπες» των μεγάλων ενεργειακών ομίλων[8] και προφανώς αυτό ισχύει διότι αν ο καπιταλισμός γίνει ποτέ λαϊκός τότε δεν θα είναι καπιταλισμός!
Ποιοι θα πληρώσουν τα σπασμένα;
Μεγάλοι VS μικρών…
Όπως είδαμε τα σπασμένα των ΑΠΕ σίγουρα τα πλήρωσαν και συνεχίζουν να τα πληρώνουν το περιβάλλον και η αγροτοκτηνοτροφική παραγωγή. Την πλήρωσαν και θα την πληρώσουν ακόμα περισσότερο οι λαϊκοί καταναλωτές ρεύματος αλλά και οι φορολογούμενοι πολίτες που βασικά είναι οι ίδιοι.
Θα την πληρώσουν όμως και οι μικροί, οι πολύ μικροί ακόμα και μεγαλύτεροι επιχειρηματίες του Κλάδου αφού ο ανταγωνισμός γίνεται πλέον αδυσώπητος! Αυτό εκτός των άλλων το μαρτυρούν το τελευταίο διάστημα οι εξαγορές και συγχωνεύσεις εταιρειών και ομίλων.
«Οι ΑΠΕ είναι παιχνίδι για μεγάλους παίχτες»[9] διαμηνύουν προς όλες τις πλευρές παράγοντες της αγοράς και της Κυβέρνησης που μέσα από νέες νομοθετικές ρυθμίσεις και διοικητικές αποφάσεις προσπαθούν να αναγκάσουν τους «μικρούς» να «χαρίσουν» τις επενδύσεις τους στους «μεγάλους παίχτες»
Για «πλήρη κανιβαλισμό στα μικρά φωτοβολταϊκά» μίλησε ο Στέλιος Λουμάκης, πρόεδρος του ΣΠΕΦ (Συνδέσμου Παραγωγών Ενέργειας από Φωτοβολταϊκά) και προειδοποίησε: «Όποιος θέλει σήμερα να κατασκευάσει φωτοβολταϊκό, ακόμα και με αποθήκευση, θα πρέπει να λάβει υπόψη ότι το «κούρεμα» στην παραγωγή του θα φτάσει έως και 70%» και κατέληξε, «Αν μπορώ να δώσω μια συμβουλή, είναι να μην κάνει κανένας νέο φωτοβολταϊκό, ακόμα και αν έχει πάρει όρους σύνδεσης».[10]
Γίνεται πλέον ξεκάθαρο ότι ο στόχος της Κυβέρνησης και της ΕΕ είναι να επιβιώσουν μόνο οι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι και να επικρατήσουν στην αγορά κυρίως οι πέντε μέχρι στιγμής «καθετοποιημένοι» ενεργειακοί όμιλοι που είναι στο Χρηματιστήριο και διαθέτουν εκτός από ΑΠΕ και μονάδες παραγωγής ρεύματος με ορυκτά καύσιμα.
Κυνικά και χονδροκομμένα, ο πρόεδρος και CEO της Metlen, Ευάγγελος Μυτιληναίος, ο τζαμπατζής που έγινε κυρίαρχος της ενέργειας με τα δικά μας λεφτά, δε μασάει τα λόγια του: «Τα Feed in Tariffs θα καταργηθούν τελείως και όποιος θέλει έργο ΑΠΕ θα πρέπει να πάρει το εμπορικό ρίσκο για μηδενικές τιμές ή ακόμη και για μη πώληση της ενέργειας»…. «Οι μεγάλες και καθετοποιημένες εταιρείες βρίσκουν τις λύσεις και χρησιμοποιούν υπέρ τους τις μηδενικές τιμές». «Οι αποδόσεις των ΑΠΕ θα μειώνονται και οι επενδύσεις θα γίνονται λιγότερο ελκυστικές τουλάχιστον μέχρι ότου βρεθεί ισορροπία, πιθανόν μέσω της συγκέντρωσης της αγοράς σε λίγους και ισχυρούς ομίλους που θα μπορούν να διαχειριστούν τη νέα κατάσταση»….. [11]
Η καθετοποιημένη εταιρεία μπορεί να χάνει χρήματα στο κομμάτι της παραγωγής όπου οι μονάδες της δεν αποζημιώνονται για κάποιες ώρες για την παραγωγή τους, ωστόσο οι απώλειες της παραγωγής αντισταθμίζονται από τα κέρδη της προμήθειας. Με απλά λόγια για κάποιες ώρες η εταιρεία αγοράζει το ρεύμα με τιμή μηδέν ή αποζημίωση -1 ευρώ/MWh και το πουλάει στην τιμή προμήθειας πχ στα 130 ευρώ/MWh, αυξάνοντας σημαντικά το περιθώριο κέρδους.
Ας δούμε πως επιβάλλονται οι «ισχυροί όμιλοι» «εκτοπίζοντας» τους μικρομεσαίους παραγωγούς ΑΠΕ:
- «Ο ηλεκτρικός χώρος» στους μεγάλους: Οι διαχειριστές των δικτύων δηλώνουν αδυναμία να υλοποιήσουν όλες τις συνδέσεις αφού υπάρχει υπερπροσφορά ΑΠΕ και περιορισμένα δίκτυα. Σήμερα οι ΑΠΕ που έχουν πάρει όρους σύνδεσης (ΟΠΣ) και περιμένουν στην ουρά για να συνδεθούν ξεπερνάν τα 17 γιγαβάτ (GW) + 2 GW τα υπεράκτια αιολικά, όμως τα δίκτυα δεν χωράνε πλέον ούτε άλλα 4 GW!
Πως μοιράζονται αυτά; Τα 2 GW τα έχουν εξασφαλισμένα τα υπεράκτια αιολικά και τα 1,3 GW η Γερμανική πολυεθνική RWE με τη «ΔΕΗ Ανανεώσιμες» αφού με τροπολογία του Υπουργείου Ενέργειας που ψηφίστηκε στη Βουλή στις 15/3/2024 και αφορά τα «διμερή συμβόλαια για τη βιομηχανία και τους Αγρότες (PPAs)» δίνει αυτομάτως σύνδεση με 1300 ΜW στην εταιρεία «ΜΕΤΩΝ» (RWE και ΔΕΗ) με την προϋπόθεση να υπογράψουν τα PPAs αποκλείοντας τελείως τους μικρούς παραγωγούς ΑΠΕ.[12]
Αγρότες από τη Λάρισα που έχουν υποβάλλει αιτήματα για «αγροτικά φωτοβολταϊκά» διαμαρτύρονται επειδή απορρίπτονται οι αιτήσεις τους για σύνδεση στα δίκτυα με το αιτιολογικό ότι το ποσοστό 0,8%, που είναι το ανώτερο ποσοστό κάλυψης σε «γη υψηλής παραγωγικότητας», «έχει καλυφθεί από έργα μεγάλων επενδυτών που έλαβαν Όρους Σύνδεσης και είναι ενταγμένα στο πλαίσιο των Στρατηγικών Επενδύσεων και είναι ισχύος εκατοντάδων MW». [13]
«Διευθετήσεις συμφερόντων» χαρακτήρισε την τροπολογία η ΠΟΣΠΗΕΦ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Παραγωγών Ηλεκτρικής Ενέργειας από Φωτοβολταϊκά) που βλέπουν πλέον καθαρά ότι «τα έργα των ενεργειακών κοινοτήτων και των μικρών επενδυτών οδηγούνται στα αζήτητα».
- Τέλος των επιδοτήσεων και των προνομίων των «ενεργειακών κοινοτήτων». Με αλλεπάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις και Κυβερνητικές, διοικητικές παρεμβάσεις καταργούνται όλες οι προνομιακές ρυθμίσεις των ενεργειακών κοινοτήτων, των αυτοπαραγωγών/αυτοκαταναλωτών και των μικρών επενδυτών ΑΠΕ.
«Η μετάβαση από την περίοδο των επιδοτήσεων στις ανανεώσιμες πηγές, στην συμμετοχή τους απευθείας στην αγορά, είναι η βασική προτεραιότητα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας».[14] Αυτό σημαίνει ότι και οι μικροί παραγωγοί θα πρέπει να δίνουν προσφορές σε ανταγωνιστικές διαδικασίες με τους «μεγάλους παίκτες» για να μπορούν να πουλήσουν την ενέργεια που παράγουν. Επειδή πρακτικά είναι αδύνατον να γίνει αυτό η κυβέρνηση θεσμοθέτησε τους ΦοΣΕ.
Τι είναι οι ΦοΣΕ (Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης) ΑΠΕ; Επειδή οι παραγωγοί, λόγω «στοχαστικότητας και αστάθειας» των ΑΠΕ, δεν μπορούν να υπολογίσουν σωστά την ενέργεια που θα δώσουν στην αγορά, μέσω διαγωνιστικών διαδικασιών, παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις για τις οποίες τους επιβάλλονται πρόστιμα (ρήτρες) έχουν την επιλογή να εκπροσωπούνται σωρευτικά από τους ΦοΣΕ. Αυτό ισχύει για έργα άνω των 400 KW. Φορέα εκπροσώπησης μπορούν να κάνουν ανεξάρτητες εταιρείες ή γραφεία (πράσινοι aggregators) που εκπροσωπούν τους παραγωγούς έναντι αμοιβής. Όμως ΦοΣΕ έχουν δημιουργήσει και όλοι οι «καθετοποιημένοι όμιλοι (ΔΕΗ, Protergia, TERNA, κ.α) [15] συγκεντρώνοντας και τους μικρότερους παραγωγούς ΑΠΕ με προφανή στόχο να τους «καταπιούν» μακροπρόθεσμα.
- Τέλος στις εγγυημένες τιμές και στη «λειτουργική ενίσχυση» (ταρίφες). των μικρών έργων ΑΠΕ χωρίς ανταγωνιστικές διαδικασίες βάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. «Τελειώνουμε με τις ταρίφες-σκάνδαλο εις βάρος του καταναλωτή. Πάμε σε διαγωνιστικές διαδικασίες» δηλώνει ο κ. Σκυλακάκης.[16] Η πρόθεση της Κυβέρνησης είναι αρχικά να μην ανανεωθούν οι συμβάσεις όσων είχαν εγγυημένες τιμές, μέχρι το 2020 και σταδιακά να καταργηθούν τελείως.
- Τέλος στο πρόγραμμα επιδότησης οικιακών φωτοβολταϊκών. Το πρόγραμμα, όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα net-metering, έληξε στις 15 Μαΐου και πλέον θα ισχύει το net-billing με εξαίρεση τα ευάλωτα νοικοκυριά και τους Δήμους. Ετοιμάζουν μάλιστα νέα προγράμματα για εμπορικές επιχειρήσεις κ.α για φωτοβολταϊκά με μπαταρία, χωρίς επιδότηση και χωρίς δυνατότητα έγχυσης στο δίκτυο…
Από το net-metering (ενεργειακός συμψηφισμός) στο net-billing (ταυτοχρονισμένος συμψηφισμός). Αλλάζει το καθεστώς για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και ενεργειακές κοινότητες με νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ που κατατέθηκε αυτές τις μέρες για διαβούλευση.[17] Όσα νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν μέχρι σήμερα εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά για να καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες τους με βάση το net-metering, την περίσσια ενέργεια τη διέθεταν στο δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ και μπορούσαν να τη συμψηφίσουν με καταναλώσεις σε διάρκεια τριών ετών.
Με το νέο σχήμα net-billing, θα συμψηφίζουν το ρεύμα μόνο σε πραγματικό χρόνο που η μονάδα τους θα δίνει ρεύμα (μεσημέρι) κι αυτοί θα το καταναλώνουν. Για τις υπόλοιπες ώρες θα πληρώνουν κανονικά το ρεύμα τους με βάση την Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς, όπως θα προκύπτει από το Χρηματιστήριο Ενέργειας. Η περίσσια ενέργεια, θα πωλείται στην τιμή εκκαθάρισης της χονδρεμπορικής αγοράς τις ώρες που θα εγχέεται στο δίκτυο.[18]
- Μηδενικές ή ακόμη και αρνητικές τιμές πώλησης: οι μονάδες ΑΠΕ που δεν έχουν εξασφαλισμένη σύμβαση αποπληρωμής «Feed in Tariff», δεν θα αποπληρώνονται για την παραγωγή τους, ενώ στο μέλλον θα υπάρξουν ακόμη πιο δραστικά μέτρα όπως το να βγουν τελείως εκτός αγοράς.
- Περικοπές ρεύματος ΑΠΕ και στους μικρούς: Με νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα εξουσιοδοτούνται οι διαχειριστές των Δικτύων να κάνουν όσες περικοπές ρεύματος από ΑΠΕ χρειάζεται για να μην κινδυνέψει το «Η/ Σύστημα» με κατάρρευση. Για Φ/Β άνω των 400 KW οι παραγωγοί οφείλουν να εγκαταστήσουν αυτοματοποιημένα συστήματα περικοπών «set-point» ώστε να μπορεί να περιοριστεί η παραγωγή από απόσταση.
Στα 3.000-5.000 ευρώ είναι η επιβάρυνση για αυτόν τον εξοπλισμό! Οι μικρότεροι παραγωγοί που δεν δύναται να τοποθετήσουν αυτοματοποιημένο εξοπλισμό και δεν θα τους γίνονται περικοπές απλά θα πληρώνουν στους μεγαλύτερους παραγωγούς αυτές τις περικοπές που τους αναλογούν αλλά δεν τους γίνονται.[19]
«Της επιθυμίας του κόσμου να επενδύσει το κομπόδεμά του σε ένα φωτοβολταϊκό για να αποκτήσει ένα δια βίου εισόδημα έπρεπε να είχε προηγηθεί η απάντηση στο ερώτημα, τι θα γίνει με όλη αυτή η παραγωγή. Το ερώτημα ούτε ποτέ τέθηκε, ούτε και απάντηση δόθηκε. Ακόμη χειρότερα, σήμερα υπάρχουν αρκετοί μικροεπενδυτές που δεν έχουν χωνέψει τη νέα πραγματικότητα, που πιστεύουν ότι τα φωτοβολταϊκά είναι η διέξοδος ζωής για μια διασφαλισμένη απόδοση, ότι λεφτά υπάρχουν και ότι με κάποιο «μαγικό» τρόπο θα πληρωθούν.» [20]
Κοζάνη 5/7/2024
Στέφανος Πράσσος*
Πρώην Περιφερειακός Σύμβουλος, Επικεφαλής της «Αριστερής Συμπόρευσης για την Ανατροπή στη Δυτική Μακεδονία»
Ακολουθήστε το 
