Έτσι, ακόμα και αν δεν τυγχάνει καθολικής αποδοχής, και μόνη η μακροβιότητά του το κάνει άξιο σεβασμού.
Ματίνα Τσικριτζή Μόμτσιου
Για να βρούμε ένα δείγμα τέτοιου εθίμου δεν χρειάζεται να ψάξουμε και πολύ εδώ την Κοζάνη! Τι πιο τυπικό από το Φανό!
Το Φανό, που ξεκίνησε τη ζωή του σαν λατρευτική ιεροτελεστία και συνέχισε να ταξιδεύει μέσα στο χρόνο, ανεπηρέαστος από πολιτικές και θρησκευτικές ιδεολογίες.
Ανθεκτικός ναι, αναλλοίωτος όχι.
Λατρευτικό χαρακτήρα δεν έχει πια. Δεν ξορκίζει τίποτα, δεν εξευμενίζει πανίσχυρες θεότητες, δεν πανηγυρίζει την ετήσια αναγέννηση της φύσης.
Προικισμένος όμως με ελαστικά τοιχώματα, περνάει από γενιά σε γενιά, απορροφώντας τις ανάγκες έκφρασης της κάθε κοινωνίας που τον τελεί, ανεξαρτήτως των πιθανών δραματικών αλλαγών που μεσολαβούν.
Αλλαγές
Η αντοχή του δοκιμάστηκε ιδιαίτερα τα τελευταία 40 χρόνια. Οι αλλαγές στις οποίες αναγκάστηκε να προσαρμοστεί ήταν πάρα πολλές, συνέβησαν σε μικρό χρονικό διάστημα σε σχέση με την 300 ετών πορεία του και αξίζει να τις αναφέρουμε συνοπτικά
Κομβικό σημείο θεωρώ την Μεταπολίτευση και τη δεκαετία του 70 συνολικά.
Πολλοί οι λόγοι για τη στροφή που πήραν τα πράγματα εκείνη την περίοδο.
Κάποιους μπορεί να τους δει όλος ο κόσμος εύκολα ακόμα κι αν κινείται «έξω από το χορό»: η στήριξη από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι τεχνολογικές παρεμβάσεις στον ήχο και στο φωτισμό κυρίως, η προβολή από τα ΜΜΕ και η συνακόλουθη μεγάλη αύξηση προσέλευσης επισκεπτων, τα χάλκινα που την απογείωσαν την Αποκριά καθώς εναλλάσσονται με το τραγούδι και δίνουν φτερά στα πόδια.
Άλλες πάλι τις αντιλαμβάνονται λίγο καλύτερα όσοι βρίσκονται «μέσα στο χορό» για πολλά χρόνια. Πόσο άλλα ξε η στάση απέναντι στους επισκέπτες π.χ. από τότε που μπήκαν νεότεροι άνθρωποι στους Φανούς, οι οποίοι τους κερνούν αβέρτα και τους ενθαρρύνουν να συμμετέχουν. Πόσο ανάγκη έχουν να «οικοδεσπότες» να δρουν σε ένα περιβάλλον που να τους θυμίζει τις ρίζες τους, στήνοντας νουντάδες και φορώντας ρούχα μιας άλλης εποχής. Και πόσο χαίρονται να χρησιμοποιούν λίγο παραπάνω το ιδίωμα του τόπου τους, που τις μέρες της Αποκριάς έχει την τιμητική του
Και η πιο μεγάλη προσθήκη και ευλογία μαζί;
Τα Στέκια των Φανών.
Ολοφάνερη η αμφίδρομη επίδραση ανάμεσα στα δυο: η Αποκριά δώρισε στην πόλη τα Στέκια, και τα Στέκια απογείωσαν την Αποκριά.
Πόσο επηρέασαν το έθιμο?
Πιστεύω ότι η παρουσία τους ήταν καθοριστική ιδιαίτερα για την εξέλιξή των Φανών. Έγιναν σημείο αναφοράς για τα μέλη των Συλλόγων. Μπορούσαν πλέον να ανταμώνουν κι άλλες στιγμές του χρόνου σε έναν ευχάριστο χώρο που τον είχαν στήσει οι ίδιοι, να δένονται μεταξύ τους μέσα από κοινά μεράκια αλλά και προβλήματα, να ψάχνουν την πολιτιστική τους ταυτότητα και σε άλλους τομείς ζωής, και να νιώθουν τελικά μέλη μιας ομάδας στους κόλπους της οποίας ένιωθαν ζεστά και άνετα. Είναι ολοφάνερο πως μια τέτοια ομάδα τελεί με περίσσια φροντίδα και όρεξη το έθιμο που αγαπάει, και οργανώνει πιο αποδοτικά την υποδοχή και φιλοξενία χιλιάδων επισκεπτών. Με δυο λόγια, οι Φανοί δεν θα ήταν ο ίδιοι χωρίς τα Στέκια τους.
Συνέχεια με θαυμαστό δυναμισμό
Πόση δύναμη πρέπει να έχει στ’ αλήθεια το έθιμο του Φανού για να καταφέρει να απορροφήσει όλες αυτές τις κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που έχουν συμβεί γύρω του και να συνεχίζει εκφράζοντας με νεανικό σφρίγος κάθε καινούργια γενιά που ξεκινάει την πορεία της…
Και κυρίως χωρίς να χάσει τον βασικό του πυρήνα, εκεί όπου φυλάσσονται όσα δυνατά στοιχεία άντεξαν μέσα στο χρόνο:
- Το τραγούδι. Στο στόμα της οποιασδήποτε ομάδας σχηματιστεί εκείνη τη στιγμή.
- Τα συνοδευτικά βήματα. Που οι κοινωνοί τα ξέρουν από τότε που αρχίζουν να τελούν το έθιμο κι αυτοί που το γνωρίζουν για πρώτη φορά τα μαθαίνουν και μπαίνουν στο χορό μέσα σε λίγα λεπτά.
- Τη μουσική: που τρυπάει τη νύχτα, χρησιμοποιεί το στήθος για ηχείο και κάνει τα πόδια σου να παίρνουν το δικό τους δρόμο αγνοώντας την κούραση του κορμιού ή την ηλικία του.
- Το κρασί. Που κυκλοφορεί άφθονο και αιματώνει αυτό το νυχτερινό σχηματισμό ανθρώπων, την ώρα που ξεφαντώνει με λαμπερά μάτια, με δυνατά γέλια, με φτερωτά πόδια…
- Την παρέα.
- Την παρέα που τον στήνει.
- Την παρέα που συμμετέχει.
- Την παρέα που θέλει να τον φιλοξενήσει και σ’ άλλους τόπους.
- Την παρέα που έρχεται από μακριά.
- Την παρέα που σχηματίζεται από τους ανθρώπους που ανταμώνονται στους κύκλους του και μπορεί να έχουν χρόνια να ειδωθούν.
- Την παρέα του Φανού.
Και στο κέντρο αυτού του πανηγυριού των αισθήσεων η Φωτιά!
Η Φωτιά που παίρνει χίλια σχήματα, και φωτίζει τα πρόσωπα και τις ψυχές
Που χορεύει κι αυτή στους ρυθμούς απ’ τ’ άργανα.
Και που συνδέει τη γενιά σου σε μια αδιάσπαστη συνέχεια με όλες τις προηγούμενες γενιές του τόπου σου, που έσυραν πριν από σένα βήματα βαριά και ρυθμικά γύρω της.
Με άλλα ρούχα
Με άλλα επαγγέλματα
Με άλλες γνώσεις
Με άλλα ήθη
Με άλλα βάσανα
Αλλά με την ίδια πάντα ανάγκη να βγει στα τρίστρατα και να ξορκίσει έστω για μια βραδιά όσα την συνθλίβουν.
Και συνεχίζουμε…
Ακολουθήστε το 
