Τι άλλαξε στον κόσμο μετά τις επιθέσεις που συγκλόνισαν τις 11ης Σεπτεμβρίου

Η 11η Σεπτεμβρίου 2001 είναι ένα σημείο καμπής, υπήρχε η ζωή πριν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις και υπάρχει η ζωή μετά από αυτές. Σχεδόν 3.000 Αμερικανοί σκοτώθηκαν εκείνο το καθαρό, ηλιόλουστο πρωινό, όταν δύο αεροσκάφη έπεσαν στους πύργους του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στη Νέα Υόρκη, ένα άλλο έπεσε στο Πεντάγωνο και ένα τέταρτο κατερρίφθη σε χωράφι της Πενσυλβάνια από τους ήρωες-επιβάτες.

«Ήταν μια επίθεση άνευ προηγουμένου στα χρονικά της τρομοκρατίας όσον αφορά την κλίμακα της», λέει ο Μπράιαν Μάικλ Τζένκινς, ανώτερος σύμβουλος του προέδρου της RAND Corporation και συγγραφέας πολυάριθμων εκθέσεων και βιβλίων για την τρομοκρατία, συμπεριλαμβανομένου του Will Terrorists Go Nuclear?

Ήταν η μεγαλύτερη επίθεση από οποιαδήποτε ξένη οντότητα στο έδαφος των ΗΠΑ

Το σοκ και η φρίκη της 11ης Σεπτεμβρίου δεν περιορίστηκαν σε μερικές μέρες ή εβδομάδες. Οι επιθέσεις έριξαν και ρίχνουν μια μεγάλη σκιά στην αμερικανική ζωή από την οποία το έθνος δεν έχει ακόμη αναδυθεί πλήρως. Αυτό που κάποτε ήταν απίθανο και σχεδόν αδιανόητο – μια μεγάλης κλίμακας επίθεση σε αμερικανικό έδαφος – έγινε συλλογική υπόθεση. Οι τρομοκράτες θα μπορούσαν κάλλιστα να επιτεθούν ξανά, ίσως με βιολογικά ή πυρηνικά όπλα και η εποχή της αθωότητας πέρασε ανεπιστρεπτί.

Με πρωτοφανή αισθήματα φόβου, θλίψηυ και οργή, η Αμερική στράφηκε στους ηγέτες της για να αναλάβουν δράση. Το Κογκρέσο και ο Λευκός Οίκος απάντησαν με μια άνευ προηγουμένου επέκταση των εξουσιών του στρατού, της επιβολής του νόμου και των μυστικών υπηρεσιών με στόχο την εκρίζωση και την αναχαίτιση των τρομοκρατών, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

«Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, ο συνδυασμός φόβου και αναγνώρισης διαφόρων αποτυχιών πληροφοριών οδήγησε σε μια σειρά από αλλαγές πολιτικής που περιελάμβαναν περιορισμούς στη μετανάστευση, τη δημιουργία του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας και την επέκταση της λίστας «απαγορευμένων πτήσεων». Από έναν πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων έως χιλιάδες», λέει ο Ντέιβιντ Στέρμαν, ανώτερος αναλυτής πολιτικής στη New America που μελετά την τρομοκρατία και τον βίαιο εξτρεμισμό. Και αυτό ήταν μόνο η αρχή.

1. Ξεκίνησε ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας

Όταν ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους μίλησε στο Κογκρέσο και στο έθνος στις 20 Σεπτεμβρίου του 2001, υποστήριξε ένα νέο είδος στρατιωτικής απάντησης. όχι ένα στοχευμένο αεροπορικό χτύπημα σε μια ενιαία εκπαιδευτική εγκατάσταση ή καταφύγιο όπλων, αλλά έναν παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας ευρείας εμβέλειας.

«Ο πόλεμος μας κατά της τρομοκρατίας ξεκινά με την Αλ Κάιντα, αλλά δεν τελειώνει εκεί», είπε ο Μπους. «Δεν θα τελειώσει μέχρι να βρεθεί, να σταματήσει και να ηττηθεί κάθε τρομοκρατική ομάδα παγκόσμιας εμβέλειας». Όταν τα αμερικανικά στρατεύματα εισέβαλαν στο Αφγανιστάν λιγότερο από ένα μήνα μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ξεκίνησαν την πιο μακροχρόνια στρατιωτική εκστρατεία στην ιστορία των ΗΠΑ.

Ο αγώνας στο Αφγανιστάν είχε υποστήριξη από τον αμερικανικό λαό και την υποστήριξη των συμμάχων του ΝΑΤΟ για να διαλύσουν την Αλ Κάιντα, να συντρίψουν τους Ταλιμπάν και να σκοτώσουν τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, τον εγκέφαλο των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου.

Η αμερικανική υποστήριξη για τον πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας έγινε μικτή καθώς η εκστρατεία συνεχίστηκε για χρόνια σε μια προσπάθεια να στοχοποιηθούν πολλαπλοί τρομοκρατικοί πυρήνες και αδίστακτα καθεστώτα σε όλο τον κόσμο. Χιλιάδες Αμερικανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν τις δύο πρώτες δεκαετίες του πολέμου κατά της τρομοκρατίας και πολλοί άλλοι επέστρεψαν στην πατρίδα τους με σωματικά και ψυχολογικά τραύματα. Ωστόσο, η πάντα παρούσα σκιά της 11ης Σεπτεμβρίου, λέει ο Τζένκινς, κράτησε τα στρατεύματα των ΗΠΑ στο έδαφος στο Αφγανιστάν και αλλού για σχεδόν 20 χρόνια.

«Αυτό που έκανε τόσο δύσκολο να φύγουμε από αυτές τις συγκρούσεις είναι ο φόβος ότι αν φύγουμε, θα αφήσουμε πίσω μας ένα κενό», λέει ο Τζένκινς. «Και σε αυτό το κενό οι τρομοκράτες θα επιστρέψουν».

2. Άλλαξαν τα αεροπορικά ταξίδια

Μία από τις πιο ανησυχητικές πτυχές των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου ήταν ότι 19 αεροπειρατές της Αλ Κάιντα όχι μόνο μπόρεσαν να επιβιβαστούν οπλισμένοι σε εμπορικά αεροσκάφη, αλλά και να εισέλθουν στο πιλοτήριο. Ήταν σαφές ότι η 11η Σεπτεμβρίου ήταν αποτυχία απο τις μυστικές υπηρεσίες να εντοπίσουν τους επιτιθέμενους όσο και αποτυχία των συστημάτων ασφαλείας του αεροδρομίου να τους σταματήσουν.

Παρόλο που είχαν ήδη σημειωθεί υψηλού προφίλ αεροπειρατείες και βομβαρδισμοί εμπορικών αεροπλάνων, συμπεριλαμβανομένου του τραγικού βομβαρδισμού του 1988 της πτήσης Pan Am Flight 103 πάνω από το Λόκερμπι της Σκωτίας, η ασφάλεια δεν ήταν ροτεραιότητα για τις αεροπορικές εταιρείες πριν από την 11η Σεπτεμβρίου, λέει ο Τζέφρι Πράις, καθηγητής αεροπορίας και αεροδιαστημικής επιστήμης στο Metropolitan State University και διακεκριμένος ειδικός σε θέματα ασφάλειας της αεροπορίας.

Τα αεροδρόμια είχαν τμήματα ασφαλείας και οι υπάλληλοι φορούσαν σήματα και έκαναν προβολές, αλλά τίποτα από αυτά δεν ήταν στο επίπεδο αυτού που κάνουμε σήμερα, λένε οι ειδικοί Πριν από την 11η Σεπτεμβρίου, οι άνθρωποι δεν χρειαζόταν να έχουν εισιτήριο για να περιπλανηθούν στο αεροδρόμιο ή να περιμένουν στην πύλη.

Κανείς δεν έλεγχε τις ταυτότητες των επιβατών πριν επιβιβαστεί στο αεροπλάνο. Και το μόνο αντικείμενο που έπρεπε να αφαιρέσουν οι άνθρωποι όταν περνούσαν από την ασφάλεια ήταν τα ψιλά από τις τσέπες τους. Τα περισσότερα αεροδρόμια δεν έκαναν τον κόπο να κάνουν ελέγχους ιστορικού στους υπαλλήλους τους και οι αποσκευές δεν σαρώνονταν ποτέ.

Όλα αυτά άλλαξαν με τη δημιουργία της Υπηρεσίας Ασφάλειας Μεταφορών (TSA), μιας εντελώς νέας ομοσπονδιακής υπηρεσίας που εξουσιοδοτήθηκε από το Κογκρέσο τον Νοέμβριο του 2001. «Ήταν ένα εξαιρετικό εγχείρημα», λέει ο Πράις. «Προσπάθησαν να δημιουργήσουν το απόλυτο σύστημα ασφάλειας της αεροπορίας από την αρχή. Μέσα σε ένα χρόνο, η TSA είχε πάνω από 50.000 υπαλλήλους».

Εκτός από μια στρατιά από υπαλλήλους ελέγχου, η TSA εισήγαγε στους ταξιδιώτες των ΗΠΑ εκτεταμένα νέα πρωτόκολλα ασφαλείας. Απαιτούνταν πλέον εισιτήρια και ταυτότητες με φωτογραφία για να περιπλανηθεί κανείς στο αεροδρόμιο. Οι φορητοί υπολογιστές και τα ηλεκτρονικά είδη έπρεπε να αφαιρεθούν από τις χειραποσκευές. Τα παπούτσια έβγαιναν. Τα υγρά περιορίζονταν σε μικρά δοχεία. Και τα συμβατικά μηχανήματα ακτίνων Χ, τα οποία ανίχνευαν μόνο μεταλλικά αντικείμενα, αντικαταστάθηκαν με σαρωτές ολόκληρου του σώματος.

Οι αξιωματικοί της TSA εκπαιδεύτηκαν επίσης στην «ανίχνευση συμπεριφοράς» για να αναγνωρίζουν μια λίστα ενεργειών που θεωρούνται ύποπτες, απο το να εμφανίζεται κανείς μπερδεμένος και αποπροσανατολισμένος, μέχρι τα σημάδια πρόσφατα ξυρισμένης γενειάδας. Πίσω από τις σκηνές, το νέο Κέντρο Ελέγχου Τρομοκρατών του FBI συνέταξε μια Λίστα Παρακολούθησης Τρομοκρατών με εκατοντάδες χιλιάδες άτομα, περίπου 6.000 από τα οποία τοποθετήθηκαν σε μια λίστα «Απαγορεύεται η πτήση», συμπεριλαμβανομένων 500 Αμερικανών.

3. Η βία κατά των Μουσουλμάνων αυξήθηκε

Τέσσερις μόλις ημέρες μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, ένας ένοπλος στηn Αριζόνα άρχισε να πυροβολεί. Πρώτα, πυροβόλησε και σκότωσε τον Balbir Singh Sodhi, έναν ιδιοκτήτη βενζινάδικου ινδικής καταγωγής. Ο Sodhi ήταν Σιχ, οπότε φορούσε τουρμπάνι. Ο ένοπλος υπέθεσε ότι ήταν μουσουλμάνος. Λίγα λεπτά αργότερα, ο ένοπλος πυροβόλησε έναν άλλο υπάλληλο λιβανέζικης καταγωγής στο βενζινάδικο, αλλά αστόχησε και στη συνέχεια πυροβόλησε μέσα από τα παράθυρα μια αφγανοαμερικανική οικογένεια.

Παρόλο που οι πολιτικοί και οι αρχές επιβολής του νόμου δήλωσαν επανειλημμένα ότι το Ισλάμ ήταν μια ειρηνική θρησκεία της οποίας οι αληθινές διδασκαλίες είχαν διαστρεβλωθεί από εξτρεμιστές τρομοκράτες, πολλοί άνθρωποι στην Αμερική και σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να ταυτίζουν τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου με το Ισλάμ και αναζητούν εκδίκηση από οποιονδήποτε φαινόταν ακόμη και μουσουλμάνος.

Το 2000, αναφέρθηκαν μόνο 12 επιθέσεις κατά των Μουσουλμάνων στο FBI. Το 2001, ο αριθμός αυτός εκτοξεύτηκε στις 93. Καθώς οι οργανώσεις για τις πολιτικές ελευθερίες επέκριναν την TSA και τις αρχές επιβολής του νόμου για τον φυλετικό χαρακτηρισμό Αράβων και Μουσουλμάνων , τα εγκλήματα μίσους εναντίον τους συνεχίστηκαν.

4. Αυξήθηκε η επιτήρηση

Ο νόμος Patriot ψηφίστηκε μόλις έξι εβδομάδες μετά την 11η Σεπτεμβρίου, καθώς οι νομοθέτες προσπαθούσαν να διορθώσουν τις αποτυχίες που επέτρεψαν σε γνωστούς τρομοκράτες να εισέλθουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και να εκτελέσουν την πιο θανατηφόρα συνωμοσία στην αμερικανική ιστορία. Η αμφιλεγόμενη πράξη επέτρεψε σαρωτικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι εγχώριες υπηρεσίες πληροφοριών όπως το FBI διεξήγαγαν την παρακολούθηση. Οι μακροχρόνιοι κανόνες που αποσκοπούσαν στην προστασία των Αμερικανών από «παράλογη έρευνα και κατάσχεση» χαλάρωσαν ή απορρίφθηκαν στο όνομα της εθνικής ασφάλειας.

Ο φόβος, πάλι, ήταν ότι οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου ήταν μόνο η αρχή και ότι περισσότεροι τρομοκρατικοί πυρήνες δραστηριοποιούνταν στις αμερικανικές πόλεις και περίμεναν εντολές να χτυπήσουν. Προκειμένου να βρεθούν αυτοί οι «τρομοκράτες ανάμεσά μας», το Κογκρέσο έδωσε στο FBI και την NSA νέες δυνατότητες συλλογής και ανταλλαγής δεδομένων.

Για παράδειγμα, ο Patriot Act έδωσε στις υπηρεσίες πληροφοριών τη δυνατότητα να αναζητούν τα αρχεία ενός ατόμου και το ιστορικό αναζήτησης στο διαδίκτυο με μικρή δικαστική εποπτεία. Οι πράκτορες θα μπορούσαν να ψάξουν ένα σπίτι χωρίς να ειδοποιήσουν τον ιδιοκτήτη και να υποκλέψουν μια τηλεφωνική γραμμή χωρίς να προσδιορίσουν την πιθανή αιτία.

Ενώ οι ομάδες πολιτικών ελευθεριών αντιτάχθηκαν ενάντια σε αυτό που θεωρούσαν ως αντισυνταγματική παραβίαση της ιδιωτικής ζωής βάσει του Νόμου Patriot, ένας ακόμη πιο αμφιλεγόμενος νόμος ψηφίστηκε το 2008, ο νόμος τροποποιήσεων της FISA. Αυτός ο νόμος έδωσε στις σχεδόν ανεξέλεγκτες αρχές της NSA τη δυνατότητα να υποκλέπτουν αμερικανικές τηλεφωνικές κλήσεις, μηνύματα κειμένου και email με την προϋπόθεση ότι στοχεύουν ξένους υπηκόους που είναι ύποπτοι για τρομοκρατία.

5. Η Αμερική έγινε πιο ασφαλής, αλλά αλλοιώθηκε

Τα χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου, Αμερικανοί εμπνευσμένοι από την τζιχαντιστική ιδεολογία έχουν σκοτώσει 107 ανθρώπους σε εγχώριες τρομοκρατικές επιθέσεις, από τον Σεπτέμβριο του 2020. Σχεδόν οι μισοί από αυτούς τους θανάτους σημειώθηκαν σε έναν φρικτό πυροβολισμό στο νυχτερινό κλαμπ Pulse στο Ορλάντο, αλλά δεν υπήρξαν τρομοκρατικές επιθέσεις μεγάλης κλίμακας σε πόλεις των ΗΠΑ όπως αυτές που πολλοί πίστευαν ότι θα ακολουθούσαν αναπόφευκτα την 11η Σεπτεμβρίου.

Τα μέτρα ασφαλείας που ελήφθησαν μετά την 11η Σεπτεμβρίου φαίνεται ότι απέτρεψαν ή αποθάρρυναν άλλη μια φιλόδοξη συνωμοσία ξένων πρακτόρων σε αμερικανικό έδαφος. Αλλά στην πορεία, λένε αναλυτές, η χώρα αντιμετώπισε έναν «ατελείωτο» πόλεμο κατά της τρομοκρατίας που άλλαξε ανεξίτηλα τον ιστό της αμερικανικής ζωής.

Ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα τιμήσει την 21η επέτειο από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, με δηλώσεις και κατάθεση στεφάνου στο Πεντάγωνο, ενώ η πρώτη κυρία Τζιν Μπάιντεν θα μιλήσει στο Εθνικό Μνημείο της πτήσης 93 στο Shanksville της Πενσυλβάνια. Η Αντιπρόεδρος Καμάλα Χάρις και ο σύζυγός της θα μεταβούν στη Νέα Υόρκη για μια τελετή μνήμης στο Εθνικό Μνημείο της 11ης Σεπτεμβρίου.