Το προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης έκοψε στις 20-1-2022, την πρωτοχρονιάτικη βασιλόπιτα, στον αύλειο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής, προχωρώντας παράλληλα και σε έναν σύντομο απολογισμό του έργου της Εφορείας κατά το 2021, τον οποίο και δίνουμε σήμερα στη δημοσιότητα.

Επιγραμματικά, αναφέρουμε τα εξής:

ΕΡΓΑ ΕΣΠΑ:

Κατά το 2021 η ΕΦΑ Κοζάνης χειρίστηκε δύο έργα ΕΣΠΑ (ΟΧΕ), συγκεκριμένα το έργο της ανάδειξης του οικισμού της αρχαίας Αιανής και το έργο της συντήρησης – αποκατάστασης του Δυτικού Πύργου του Βυζαντινού Κάστρου Σερβίων. Οι εργασίες είναι σε εξέλιξη.

Παράλληλα: Εντάχθηκε σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ του ΥΠΠΟΑ και βρίσκεται σε διαδικασία υλοποίησης το έργο «Τα χρώματα της Σιάτιστας». Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές, με δια ζώσης και ψηφιακές δράσεις, που αφορούν στα αρχοντικά Πούλκως και Μαλιόγκα στη Σιάτιστα.

Έγινε επίσης πρόταση συμμετοχής του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής, με πέντε επιγραφές, σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα ΕΣΠΑ του Επιγραφικού Μουσείου.

Έγιναν προτάσεις έργων για ένταξη σε διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως και στο ταμείο Ανάκαμψης. Αφορούν σε συντήρηση, αποκατάσταση, ανάδειξη μνημείων και ολόκληρων περιοχών, καθώς και στην οργάνωση χώρων υλοποίησης εκδηλώσεων (μουσείο Αιανής, Αρχοντικά Γρ. Βούρκα και Πούλκως).

Εκπονήθηκαν επίσης μνημόνια συνεργασίας για οκτώ έργα ΕΣΠΑ τρίτων, έργα δηλαδή με φορείς υλοποίησης τους Δήμους και την Περιφέρεια. Δύο από αυτά υλοποιήθηκαν ήδη.

ΕΡΓΑ ΑΠΕ:

Σημαντικό δυναμικό του μόνιμου προσωπικού, 12 άτομα, απασχολήθηκε και φέτος κατ’ αποκλειστικότητα σχεδόν με τα έργα ΑΠΕ – Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα. Περιλαμβάνουν αυτοψίες, διεκπεραιώσεις των υποθέσεων, εισαγωγή των θεμάτων στο Τοπικό Συμβούλιο ή στο ΚΑΣ, επιβλέψεις έργων και σωστικές ανασκαφές. Αξιοσημείωτη είναι η εν εξελίξει ανασκαφική έρευνα στη θέση Αλώνια Ποντοκώμης, όπου διερευνούνται οικιστικά κατάλοιπα προϊστορικών και ελληνιστικών χρόνων. Διεκπεραιώθηκαν περισσότερες από 1500 υποθέσεις, ελέγχθηκαν δε περισσότερα από 130.000 στρέμματα γης.

ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ:

ΟΡΥΧΕΙΑ ΔΕΗ: Συνεχίστηκαν και το 2021 οι ανασκαφές στις περιοχές επέκτασης των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ, συγκεκριμένα στο ορυχείο Μαυροπηγής, με πολύ σημαντικά ευρήματα, προερχόμενα κυρίως από νεκροταφεία που χρονολογούνται από την πρώιμη εποχή σιδήρου (1100 π.Χ.) έως και τα βυζαντινά χρόνια. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα παρουσιαστούν στο φετινό ΑΕΜΘ, που θα πραγματοποιηθεί και πάλι διαδικτυακά. Εκτός των ανασκαφών έγιναν εργασίες καταγραφής, συντήρησης, σχεδίασης, οργάνωσης του ψηφιακού αρχείου, ψηφιοποίηση ημερολογίων, φωτογραφιών και σχεδίων.

ΛΙΜΝΗ ΠΟΛΥΦΥΤΟΥ: Συνεχίστηκαν οι ανασκαφές στην τεχνητή λίμνη Πολυφύτου. Ανασκάφηκε μέρος αγροικίας των ελληνιστικών χρόνων στη θέση Πλατάνια Γουλών καθώς και ρωμαϊκός τάφος με πλούσια κτερίσματα.

ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ: Σε όλα τα παραπάνω ανασκαφικά έργα απασχολήθηκαν συνολικά 340 άτομα, διάφορων ειδικοτήτων, κι αυτό δεν σημαίνει μόνο προσλήψεις εργαζομένων και μείωση της τοπικής και όχι μόνο ανεργίας αλλά και πολύ μεγάλο διοικητικό – λογιστικό φόρτο για την Υπηρεσία. Παράλληλα, δεχθήκαμε και φέτος φοιτητές διάφορων ειδικοτήτων από διάφορα Πανεπιστήμια για πρακτική άσκηση.
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ: Υλοποιήθηκε σύντομο πρόγραμμα επιφανειακής έρευνας σε αχρονολόγητα κάστρα από ξερολιθιά, της κοιλάδας του Αλιάκμονα, καθώς και περιοχών της Εορδαίας και του Βοΐου. Στόχος ήταν η ακριβής χρονολόγηση των έργων αυτών και η προσέγγιση της χρήσης τους. Παράλληλα, προχώρησε η καταγραφή παραδόσεων και περισυλλογών.
ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ: Ανατέθηκαν και συμβασιοποιήθηκαν στατικές και αρχιτεκτονικές μελέτες ναών και αρχοντικών, όπως η Παναγία Εράτυρας, οι Ταξιάρχες Ροδιανής και το Αρχοντικό Νεραντζόπουλου. Έγιναν επίσης εργασίες ψηφιοποίησης υλικού, εγγράφων και φωτογραφιών.
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ: Παρά τις δυσκολίες της πανδημίας συνεχίστηκαν και το 2021 οι εκδηλώσεις με λήψη όλων των μέτρων. Συμμετείχαμε στο πανελλαδικό πρόγραμμα «Ελλάδα 21», καθώς και στις ψηφιακές και δια ζώσης δράσεις και εκδηλώσεις του ΥΠΠΟΑ, όπως: στην Διεθνή Ημέρα Μουσείων (ψηφιακή δράση με τίτλο «Νόσος και θεραπεία»), στον εορτασμό της Πανσελήνου του Αυγούστου (μουσικοθεατρική παράσταση «Από…έρωτα»), στις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς – ΕΗΠΚ (εκπαιδευτική δράση με τίτλο «Πέρα από το “σύνορον” του Καποδίστρια»), και στις Ευρωπαϊκές Ημέρες Συντήρησης (δράσεις για έξι ημέρες, στην Σιάτιστα, το Τσοτύλι και την Αιανή με γενικό τίτλο «Ο πολυσχιδής κόσμος της συντήρησης», σε συνεργασία με το Δήμο Βοΐου και την Εκκλησία). Παράλληλα διοργανώσαμε σε συνεργασία με το Δήμο Κοζάνης και το Καλλιτεχνικό Σχολείο Κοζάνης τρίπτυχο θεατρικών παραστάσεων στο μουσείο και τον αρχαιολογικό χώρο Αιανής, με γενικό τίτλο «θέατρο in situ». Υποδεχθήκαμε στο μουσείο Αιανής το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, με τη θεατρική παράσταση «Η πανούργος χήρα». Διοργανώσαμε έκθεση ζωγραφικής στο αρχοντικό Γρ. Βούρκα, σε συνεργασία με το Καλλιτεχνικό Σχολείο Κοζάνης. Στολίσαμε τέλος τα χριστουγεννιάτικα δέντρα της Αρχαιολογικής Συλλογής Κοζάνης και του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής σε συνεργασία με την Πρωτοβουλία Νέων Κοζάνης και την Ηλιαχτίδα, στην πρώτη περίπτωση, και με το Δημοτικό Σχολείο Αιανής στην δεύτερη.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ: Συνεχίστηκαν, όσο αυτό επιτρεπόταν από την πανδημία, οι ξεναγήσεις μαθητών στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής και στο Αρχοντικό Γρ. Βούρκα, συνολικά σε έξι σχολεία, ενώ σε μία ακόμα περίπτωση έγινε διαδικτυακή ξενάγηση.
ΠΡΟΒΟΛΗ: Σχεδιάστηκε ιστοσελίδα της Εφορείας, ενώ έγιναν οι προκαταρκτικές συνεννοήσεις για τη δημιουργία προωθητικών video για την προβολή του μουσείου Αιανής και άλλων χώρων αρμοδιότητας της Εφορείας. Ήρθαμε επίσης σε επαφή με τουριστικά γραφεία από όλη την Ελλάδα, με στόχο την ένταξη της περιοχής σε τουριστικά δίκτυα, με διοργάνωση μονοήμερων, διήμερων ή άλλων εκδρομών. Παράλληλα, μέσα από κείμενα που συνέγραψαν αρχαιολόγοι της Εφορείας, προχωρήσαμε σε 25 συστηματικές αναρτήσεις (Ιανουάριος- Ιούνιος) στη σελίδα της Υπηρεσίας στο facebook, ώστε να γνωρίσουμε στο ευρύ κοινό τον πολιτισμό και τα επισκέψιμα μνημεία, μουσεία και χώρους της περιοχής.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΟ: Συμμετοχή στο ΑΕΜΘ 2020 με τρεις ανακοινώσεις για τις ανασκαφές στο Αιολικό Ανατολικό και Δυτικό Άσκιο και στη ΔΕΗ, καθώς και με τα αποτελέσματα της ανθρωπολογικής μελέτης υλικού παλαιότερων ανασκαφών της Κίτρινης Λίμνης. Συγγραφή άρθρων για δημοσίευση σε επιστημονικά περιοδικά, καθώς και ενημερωτικές ομιλίες τοπικού ενδιαφέροντος.
ΑΛΛΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ: Δόθηκαν άδειες μελέτης υλικού σε επιστήμονες διάφορων ειδικοτήτων, καθώς και άδειες φωτογράφισης και κινηματογράφησης σε φορείς εκτός ΥΠΠΟΑ. Συνεχίστηκε η οργάνωση της κεντρικής βιβλιοθήκης του μουσείου Αιανής με εμπλουτισμό της με νέα βιβλία αρχαιολογικού περιεχομένου. Ασχοληθήκαμε με το αρχαιολογικό κτηματολόγιο, με απαλλοτριώσεις ακινήτων για αρχαιολογικούς σκοπούς, με εκπόνηση μνημονίων ασφαλείας, με την πιστοποίηση των δύο μουσείων της Εφορείας, με την γραμματειακή υποστήριξη και τη φιλοξενία του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Δυτικής Μακεδονίας, και πολλά άλλα.

Όλα τα παραπάνω, που συνιστούν από μόνα τους έναν τεράστιο φόρτο εργασίας, υλοποιήθηκαν και το 2021 υπό τη σκιά της πανδημίας του covid-19, ως εκ τούτου με πολλές, ιδιαίτερες και πρωτόγνωρες δυσκολίες που μας έχουν κουράσει όλους. Ελπίζουμε και ευχόμαστε γρήγορα να τελειώσει όλη αυτή η κατάσταση που ζούμε.

Με αυτή τη βασική ευχή, ευχόμαστε το 2022 να είναι μια καλή και δημιουργική χρονιά για τον καθένα μας ξεχωριστά και για την Εφορεία μας, με υγεία, προσωπική και οικογενειακή ευτυχία.

Ευχαριστούμε θερμά την Εταιρεία Αφοί Ξανθόπουλοι Ο.Ε. για την χορηγία της βασιλόπιτας και το βιβλιοπωλείο Πάπυρος για το βιβλίο που προσφέρθηκε ως δώρο στην τυχερή της φετινής χρονιάς.