του Μιχάλη Πιτένη
“Το πρώτο θύμα στον πόλεμο είναι η αλήθεια.” Φράση γνωστή και χιλιοειπωμένη. Διαφωνώ. Το πρώτο θύμα στον πόλεμο είναι ο άνθρωπος. Και το τελευταίο. Η αλήθεια ακόμα και αν ¨σκοτωθεί¨ κάποια στιγμή μπορεί ν’ “αναστηθεί”.
“Παγκόσμια συγκίνηση”, “παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης” προκαλούν τα εκατομμύρια των νέων προσφύγων. Για πόσο;
Πόσοι θυμούνται και πόσοι ασχολούνται με τα εκατομμύρια των άλλων προσφύγων που προκάλεσαν πριν τους σημερινούς οι πόλεμοι που προηγήθηκαν; Η ¨συγκίνηση¨ και η ¨αλληλεγγύη¨ έχουν, δυστυχώς για τους πρόσφυγες, όρια που εξαντλούνται αργά η γρήγορα για τους περισσότερους και σε αρκετές περιπτώσεις μετατρέπονται εύκολα σε ¨ανησυχία¨, ¨αγανάκτηση¨, ¨φόβο¨ και άλλα αρνητικά συναισθήματα.
Οι εικόνες που έρχονται ως εμάς δείχνουν οικογένειες καλοντυμένες να φτάνουν σε χώρους υποδοχής με το φόβο στα μάτια και την ανησυχία ζωγραφισμένη στα πρόσωπα τους. Μόνο κάποια παιδάκια χαμογελάνε. Πού θα βρίσκονται άραγε όλοι αυτοί όταν τα ρούχα βρομίσουν απ’ την σκόνη των δρόμων, ξεφτίσουν απ’ τον αέρα την βροχή και το χιόνι και τα παπούτσια λιώσουν απ’ την πεζοπορία;
Το ξέρω. Πολλά ερωτήματα μέσα σε λίγες σειρές που δεν απαντήθηκαν χιλιάδες χρόνια τώρα.
Όπως ξέρω και ότι η δύναμη του ανθρώπου αποδεικνύεται πολλές φορές απροσμέτρητη καθώς καταφέρνει να σπάσει με τα χέρια του την πέτρα, να σπείρει και να βγουν καρποί εκεί που βασιλεύουν ζιζάνια, να ξαναστήσει εστίες και βωμούς εκεί που θεωρείται ανεπιθύμητος, να συνεχίσει να ζει μέσα από παιδιά και εγγόνια. Το ΄χουμε δει αμέτρητες φορές, το πιθανότερο είναι πως θα το ξαναδούμε και τώρα. Για ποιο λόγο, όμως, θα πρέπει να συμβεί και να το υποστούν και πάλι κάποιοι συνάνθρωποι μας;
“Δεύτερη ζωή δεν έχει”, ο στίχος απ’ το ποίημα του Ο. Ελύτη «Το παράπονο», συμπυκνώνει, πιστεύω, το πόσο παράλογο και άδικο είναι ορισμένοι άνθρωποι να χάνουν την ζωή τους από τις βόμβες που σκάνε ολόγυρα τους, τις σφαίρες που πληγώνουν τα κορμιά τους, να ξεριζώνονται και να γίνονται από την μια στιγμή στην άλλη από κύριοι της ζωής τους επαίτες και ανέστιοι που απλώνουν το χέρι εκλιπαρώντας ελεημοσύνη.
Δεν μ’ ενδιαφέρει ποια πλευρά έχει δίκιο και ποια άδικο σ’ αυτό τον νέο πόλεμο. Με πληγώνει που το δίκιο τους δεν θα βρουν ποτέ οι σκοτωμένοι κι οι σακατεμένοι.
Δεν θα εμπλακώ ποτέ σε αντιπαράθεση με οποιονδήποτε υπερασπιζόμενος τον έναν ή κατηγορώντας τον άλλο. Σ’ έναν πόλεμο υπάρχουν μόνο ένοχοι και θύματα. Οι πρώτοι πάντοτε βρίσκουν τρόπο να δικαιολογηθούν και να εξαγνιστούν, σε αντίθεση με τους δεύτερους που ακόμα και αν έχουν φωνή σπάνια ακούγεται.
Δεν θα φορέσω ποτέ πάνω μου τα χρώματα της Ουκρανίας, δεν μου λένε κάτι οι φωταγωγήσεις κτιρίων με τα χρώματα αυτά ή οι ομοιόχρωμες σημαίες που ανεμίζουν σ’ ένδειξη συμπαράστασης σ’ ένα ασφαλές και ήρεμο περιβάλλον. Δεν θα αισθανθώ ποτέ Ουκρανός, όπως δεν αισθάνθηκα πολίτης καμιάς άλλης χώρας που δέχτηκε πολεμικό ή τρομοκρατικό χτύπημα καθώς η ¨φωτιά καίει εκεί που πέφτει¨ κι εγώ είμαι μακριά απ’ αυτή την φωτιά. Αντί να εκφράσω τον θαυμασμό μου για την αντίσταση και την αυταπάρνηση όσων υπερασπίζονται τα πάτρια εδάφη, θα προτιμούσα να υποκλιθώ μπροστά σε κάποιο έργο σε καιρό ειρήνης που θα ωφελούσε πολλούς.
“Όταν οι πλούσιοι κάνουν πόλεμο, είναι οι φτωχοί που πεθαίνουν ”, είπε ο μεγάλος διανοητής Ζαν Πωλ Σάρτρ και δυστυχώς για μια ακόμα φορά αυτό συμβαίνει. Το τραγικό βέβαια είναι πως ενώ εμείς οι φτωχοί είμαστε πολλοί περισσότεροι απ’ τους πλούσιους δεν έχουμε βρει ακόμα τρόπο να τους σταματήσουμε για να μην υποστούμε τις συνέπειες των πράξεων τους. Συνέπειες που άλλος λίγο κι άλλος πολύ θα υποστεί απ’ αυτό τον πόλεμο όπου κι αν κατοικεί, όσο μακριά κι αν βρίσκεται απ’ την φωτιά.
