Ηταν το πρώτο χωριό της ηπειρωτικής Ελλάδας που πήρε τα όπλα κατά των κατοχικών αρχών. Ένα από τα πρώτα που γνώρισαν τα μαζικά αντίποινα της Βερμαχτ, με δύο διαδοχικά ολοκαυτώματα κι εκατοντάδες νεκρούς.
Κι όμως, η συλλογική εθνική μνήμη κάθε άλλο παρά του έχει επιφυλάξει τη θέση που του αξίζει στο μαρτυρολόγιο της δεκαετίας του '40.
Ίσως γιατί σ' αυτή την ιστορία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο οι ελληνικές δωσιλογικές αρχές, καθιστώντας την ακατάλληλη για τους συνήθεις πανηγυρικούς της ημέρας.
Ο λόγος για το Μεσόβουνο του νομού Κοζάνης. Μια ιστορία με την οποία αξίζει ν' ασχοληθούμε -ιδίως σήμερα, που οι προσπάθειες για αναθεώρηση των γεγονότων της δεκαετίας του '40, με βάση μια ανανεωμένη εκδοχή των ψυχροπολεμικών στερεοτύπων, εμφανίζονται ξανά στον ορίζοντα. Ως βάση γι' αυτή την αναμόχλευση θα χρησιμοποιήσουμε μια σειρά από αδημοσίευτα αποκαλυπτικά ντοκουμέντα που εντοπίσαμε στο σχετικό φάκελο των Αρχείων του υπ. Εξ. (1945, φ. 4), συμπληρώνοντάς τα όπου χρειάζεται με πληροφορίες από ήδη δημοσιευμένο υλικό.