Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 632 μέτρων βρίσκεται επί της εθνικής οδού Πτολεμαΐδας-Κοζάνης, ο πρώτος οικισμός.
Του Βασίλειου Αποστόλου
Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Πτολεμαΐδας. Με τον οικισμό Παλιά Αμπέλια αποτελούν την τοπική κοινότητα Προαστείου.
Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 28 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν στο Δήμο Εορδαίας το Προάστειο ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 14η θέση.
Εκπαιδευτικά: (Έκθεσις εκ της επιθεωρήσεως σχολείων της εκπαιδευτικής περιφερείας Κοζάνης. 18-3-17)
«Το διδακτήριον είναι κοινοτικόν, ισόγειον, ευάερον και ευήλιον. Υλικόν σχολείου εν κάθισμα και θρανία παλαιού τύπου. Διδασκάλισσα Βικτωρία Ζώτου τελειόφοιτος του Παρθεναγωγείου Μοναστηρίου. Το σχολείο υπολειτουργεί με 7 παρόντες μαθητές».
Διδακτήριον ισόγειον, πλινθόκτιστον, στερεόν αποτελούμενον εκ δύο μικρών και χαμηλών δωματίων. Κάτοικοι 294.Τάξεις 3. Μαθητές 44. Νήπια 8 (30-5,10-6/1923).
Ο Παύλος Νι. Νικολαΐδης πρόσφυγας κάτοικος του συνοικισμού Δορουτλάρ αναφέρει στις 3-11-1924 στο Νομάρχη ότι είναι τελειόφοιτος του Γυμνασίου Τραπεζούντος του οποίου κατέχει απολυτήριον. Συγκεκριμένα αναφέρει: «Υπηρέτησα εις Ρωσία ως δημοδιδάσκαλος επί εν έτος εις ελληνικόν σχολείον. Μετά δε την ανακωχήν επανήλθα εις την πατρίδα μου οπόθεν κατά τη γενική απέλασιν του ελληνικού πληθυσμού της περιφερείας του Πόντου υπό της τουρκικής Κυβερνήσεως, απηλάθην και εγώ εις Ερζερούμ και μετά την σύμβαση της ανταλλαγής των πληθυσμών κατέφυγα εκείθεν στην Ελλάδα. Εν Ρωσία εξήσκουν το επάγγελμα του διδασκάλου και εν Τουρκία κατεδιώχθην ως τοιούτος περισσότερον. Καταφυγών δε εις την Ελλάδα διορίσθην ως προσωρινός δημοδιδάσκαλος με τον γλίσχρον μισθό των 400 δραχμών μηνιαίως. Αι τελευταίες αυξήσεις των αποδοχών του δημοδιδασκαλικού κλάδου με εύρον πάλι με τον ίδιο πάλι μισθό μη
επιτευχθείσης εν τω μεταξύ της διαβαθμίσεώς μου. Ούτω και σήμερον μισθοδοτούμαι με τον ίδιο μισθό αν και είμαι τελειόφοιτος Γυμνασίου και έχω προϋπηρεσία εν τη αλλοδαπή ενός και πλέον έτους. Άλλοι δε συνάδελφοι πρόσφυγες απόφοιτοι Γυμνασίου μόνο διότι έχουν διετή προϋπηρεσίαανεγνωρίσθησαν υπό του κράτους ως μόνιμοι δημοδιδάσκαλοι και λαμβάνουν μηνιαίο μισθό άνω των χιλίων διακοσίων δραχμών (1200).
Κύριε Νομάρχα
Ως πρόσφυξ δημοδιδάσκαλος τελειόφοιτος Γυμνασίου νομίζω ότι αδικούμαι αμειβόμενος μηνιαίως με τετρακοσίας δραχμάς καθόν χρόνον άλλοι συνάδελφοί μου πρόσφυγες, με κατώτερα προσόντα έχουν μηνιαίο μισθό άνω των 1200 δραχμών» (60/629). Επισυνάπτει και απολυτήριο του ελληνικού φροντιστηρίου Τραπεζούντος.
Ο Επιθεωρητής απαντά στις 11-11-24 στο Νομάρχη ότι ο Π.Νικολαΐδης δε δύναται να αναγνωρισθεί μόνιμος δημοδιδάσκαλος, διότι δεν έχει διετή προϋπηρεσία σε ομοιόβαθμο θέση.
Ο Νομάρχης στις 17-11-24 με έγγραφο στο Υπουργείο Παιδείας σχετικά με τη μονιμοποίηση του Παύλου Νικολαΐδη αναφέρει ότι πρόκειται περί νέου με απολυτήριο γυμνασίου Τραπεζούντος με βαθμό λίαν καλώς και διαγωγή αρίστη Είναι διορισμένος ως προσωρινός δημοδιδάσκαλος στο χωρίο Δορουτλάρ με μισθό 400 δραχμών. Κατοικείται υπό γηγενών τα ¾ και κατά το ¼ υπό των προσφύγων. Ο Νομάρχης ζητά να τροποποιήσει τη διαταγή να μπορεί να διορισθεί ως μόνιμος και να μη χρειάζεται διετή προϋπηρεσία γιατί έχει μόρφωση ικανή και προ παντός διαπνέεται υπό μεγάλου ζήλου και διατηρεί ακμαιότατον το εθνικόν φρόνημα.
Ο Επιθεωρητής στις 1-12-24 ενημερώνει τον Παύλο Νικολαΐδη ότι το Υπουργείο Εκκλησιαστικών του εγνώρισεν ότι σύμφωνα με τις εμπιστευτικές διατάξεις δε δύναται να ενεργήσει τη μονιμοποίηση. Δύναται όμως κατά το επόμενο έτος να τύχει της εκπαιδευτικής αδείας όπως φοιτήσει επί εν έτος στο μονοτάξιο Διδασκαλείο Καστοριάς και να γίνει πτυχιούχος δημ/λος οπότε αποκτάται αυτοδικαίως τα προσόντα του μονίμου δημοδιδασκάλου.
Διδακτήριο, ακατάλληλο για 70 μαθητές. Παρίσταται ανάγκη ανεγέρσεως νέου διδακτηρίου δια το οποίο δεν φαίνονται πρόθυμοι, κάτοικοι 218 γηγενείς, 200 πρόσφυγες, μαθητές 42 άρρενες, 24 θήλεις (Σχολικό έτος 1926-27 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ73).
Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Γε Πιλίτσης, Ν.Νικολαΐδης, Κοσμάς Καρυπίδης.
Διδακτήριο, οίκημα ισόγειο κατασκευασθέν από την κοινότητα. Έχει τρεις αίθουσες στενόχωρες, στη μία στεγάζεται το νηπιαγωγείο. Μελετάται η ανέγερσις νέου διδακτηρίου διότι το υπάρχον δεν κατεσκευάσθη αρχικώς ως διδακτήριον,
εχρησιμοποιήθη ως τοιούτον μετά την αποτέφρωσιν του παλιού εν έτει 1929.
Μαθητές 126. Αριθμός νηπίων 33. Στεγάζεται στο διδακτήριο του δημοτικού Σχολείου (14/5/38).
Υπάρχει βιβλιοθήκη με αρκετά παιδαγωγικά και παιδικά. Εξεχωρήθη υπό της κοινότητος σχολικός κήπος εκτάσεως 1 ½ στρέμματος ο οποίος θα περιφραχθεί εντός μηνός. Εκ των υποχρέων προς φοίτησιν δεν προσήλθον προς εγγραφή 3 θήλεις οι οποίες θα μηνυθούν (12/10/38).
Διδάσκαλοι:Κόνιαλη Γαρηφαλιά εξ Επιβατών Θράκης, πτυχιούχος Διδασκαλείου Νηπιαγωγών (Προάστειο 38)
Τσοuκαρδάνη Σοφία εκ Σερβίων 1915, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Προάστειο 38)
Κυριάκος Σωτήριος εκ Κοζάνης, 1909, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Προάστειο 38)
Κυργιάκος Χαρίσιος εκ Κοζάνης,1909, πτυχιούχος 3/ξίου διδασκαλείου (Προάστειο 33)
Έρανοι:. Υπέρ του οικοτροφείου θηλέων Κοζάνης η κοινότης ψήφισε το ποσό των 200 δρχ. το έτος 1927.
Από έρανο που πραγματοποιήθηκε υπέρ Παναγίου Τάφου δρχ.32. Το ποσόν απεστάλη στο υπουργείο Εξωτερικών στις 25-5-1929 (60/164).
Την Κυριακή 24 Νοεμβρίου 1929 πραγματοποιήθηκε παλλαϊκός έρανος για την ανέγερση του μνημείου του εθνομάρτυρος Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσόστομου 200 δρχ.(60/1645).
Στις 10 Ιανουαρίου 1932 πραγματοποιήθηκε στο Προάστιο έρανος υπέρ των απόρων της κοινότητας (60/988).
Υπέρ των σεισμοπαθών της Χαλκιδικής 765 δρχ. (Μ.Β 6-11-32).
Ιερά: Ιερός ναός Αγίου Δημητρίου όπου τελείται θρησκευτική πανήγυρις την 26η Οκτωβρίου.
Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας στις 6/7/1919 με έδρα τον οικισμό Δουρουτλάρ. Ο οικισμός Δουρουτλάρ στις 1/2/1927 της κοινότητας μετονομάζεται σε Προάστειον. Το όνομα του οικισμού Προάστειον της κοινότητας στις 16/10/40 διορθώνεται σε Προάστιον. Αναγνώριση του οικισμού Παλιά Αμπέλια στις 19/3/1961 και προσάρτησή του στην κοινότητα Προαστίου. Ο οικισμός Προάστιον στις 4/12/1997 αποσπάται από την κοινότητα και προσαρτάται στο δήμο Πτολεμαϊδος.
Στις κοινοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 25-10-1925 ψήφισαν 86 εκλογείς και έλαβαν ψήφους οι: Τριαντάφυλλος Τύπου 62, Περικλής Πουταχίδης 55, Ηλίας Αθαναηλίδης 55, Ιωσήφ Ποτυλτίδης 43, Θεόδ. Περτσινίδης 33, Κυριαζής Παπαγεωργίου 28, Βασίλειος Μπάικος 27.
Υπέρ του Ταμείου Οδοποιίας το 1929 ψήφισαν η κονότητα Προαστείου 200 δρχ.
Οικονομία: Γεώργιος Παυλίδης και Κωνσταντίνος Αδαμόπουλος κάτοχοι λιγνιτωρυχείου Προαστείου αναφέρουν στο Νομάρχη στις 26-11-1928 ότι πληρώνουν στην κοινότητα Προαστείου φόρο 2% επί της ολικής αξίας του πωλουμένου λιγνίτου καθ’ ότι το λιγνιτωρυχείο βρίσκεται στην περιφέρεια της κοινότητας.
Το δικαίωμα τούτο δόθηκε στην κοινότητα με απόφαση του Νομάρχη παρεξηγήθη υπό των αρχηγών δια τους παρακάτω λόγους: “Μας επεβλήθη όπως επί των διπλοτύπων μας τεθεί σφραγίς της κοινότητος. Εδέχθημεν το μέτρο τούτο μόνον ίνα μη δώσωμεν υπονοίας ότι είμεθα διατεθειμένοι να καταχρασθώμεν μέρος του φόρου, μομφήν την οποίαν δηλούμεν ότι ουδέποτε θα δεχθώμεν. Αλλά ως να μην ήρκει το μέτρον τούτο, το οποίον ασφαλώς ουδόλως μας κολακεύει, εδόθη εντολή και εις τους αγροφύλακες της κοινότητας όπως ελέγχουν τα διάφορα οχήματα αναχωρούντα εκ του ορυχείου μας φορτωμένα λιγνίτην, εάν φέρουν απόκομμα διπλοτύπου. Και βλέπει τις οπλοφόρους αγροφύλακας περιπολούντας καθ’ οδόν, συλλαμβάνοντες και ελέγχοντες πάντα όντινα ήθελομεν συναντήσει φέροντα λιγνίτη ή παρισταμένους παρά το ορυχείο ενεργούντες τον έλεγχο τούτο και ενώπιόν μας ως εάν δεν επρόκειτο περί ελευθέρου εμπορίου, αλλά περί καθαράς λαθρεμπορίας. Ακόμα τονίζουν η έλλειψις εμπιστοσύνης δεν είναι καθόλου τιμητική αλλά ούτε και ενθαρρυντική για την πρόοδο του έργου και δεν ανταποκρίνονται στις φιλελεύθερες αρχές της παρούσης κυβερνήσεως. Στην περιοχή υπάρχουν και άλλα ορυχεία στα οποία δεν συμβαίνει απολύτως τίποτα από τα προαναφερθέντα,
Χορηγούν λιγνίτη εντελώς δωρεά στο σχολείο και στους απόρους.
Ζητούν από το Νομάρχη να μην τίθεται η σφραγίς της κοινότητας στα διπλότυπα αποδείξεων και να αρθεί η δοθείσα εντολή στους αγροφύλακες όπως ενεργούν τον ως άνω έλεγχον”.
Η κοινότητα με αναφορά στο Νομάρχη στις 16-12-28 αναφέρουν ότι οι αγροφύλακες τον πληροφόρησαν ότι τον προηγούμενο μήνα δε γράφουν την αξία του λιγνίτη ολογράφως αλλά μόνο αριθμητικώς με μολυβδοκόνδυλο.
Τα διπλότυπα των πωλήσεων δεν τα αποστέλλουν στο τέλος κάθε τριμηνίας για υπολογισμό του κοινοτικού φόρου (60/ 897).
Οι καπνοπαραγωγοί της κοινότητας στις 17/12/1937 αναφέρουν στο Υπουργείον Οικονομικών: “Η κοινότης μας κατ’ εξοχήν καπνοπαραγωγική και ιδία από του έτους 1926 και εντεύθεν συνεχώς επιδιδόμεθα εις την εν λόγω καπνοκαλλιέργεια, πλην όμως δια του παρελθόντος έτους εκδοθέντος αναγκαστικού νόμου δια του οποίου απαγορεύεται η χορήγηση αδείας σιγαροχάρτου εις καπνοπαραγωγούς έχοντας καλλιεργημένη έκταση καπνού μικροτέρα των δύο στρεμμάτων. Τα ¾ των καπνοπαραγωγών θα στερηθούν δια της εν λόγω αδείας σιγαροχάρτου λόγω ότι δεν ηδυνήθησαν ή μάλλον απεκλείσθησαν προς καλλιέργεια εκτάσεων καπνού μεγαλυτέρων απ’ ότι προβλέπει ο Νόμος περί καλλιεργείας καπνού.
Επειδή άπαντες οι υπογεγραμμένοι κατέχομεν καπνόν εις χείρας μας από οκάδες 50 μέχρι 150 εξ αντιθέτου δε μας περιορίζει ο Νόμος διότι προέβημεν εις καλλιέργεια εκτάσεων ολιγοτέρων των δύο. Δια ταύτα παρακαλούμε ευσεβάστως όπως ευαρεστούμενοι λάβητε υπό σοβαράν έποψιν τ’ ανωτέρω, διατάξητε αρμοδίως την εφορία καπνού Εορδαίας ίνα εφοδιάσει ημάς δια σχετικών αδειών αγοράς τσιγαροχάρτου εφόσον έχομεν εις τας χείρας μας το ανωτέρω αναφερθέν ποσόν καπνού” (60/1382).
Στις 9-3-41 αναφέρεται ότι η Δασική Επιθεώρησις Κοζάνης με έγγραφό της ανέφερε ότι οι οπλίτες του Αντιαεροπορικού συγκροτήματος Προαστείου Πτολεμαΐδος υλοτομούν καυσόξυλα εκ του ομωνύμου δάσους όλως αντικανονικώς και παρά τας υποδείξεις της δασικής αρχής επί μεγάλην ζημία του δάσους.
Επίσης η αυτή Δασική Επιθεώρησις ανέφερε ότι οι οπλίτες του αντιαεροπορικού συγκροτήματος Αμυνταίου επήνεγκον καταστροφήν εις το δάσος Προαστείου, λόγω της υλοτομίας και μη της συμμορφώσεώς των προς τας υποδείξεις της αρμοδίας υπηρεσίας.
Κατόπιν των ανωτέρω αταξιών αίτινες δημιουργούν σοβαρά ζημίαν εις βάρος των δασών, άτινα ως γνωστόν αποτελούσιν εθνικόν πλούτον, τον οποίον καθήκον έχομεν να περιφρουρώμεν, εντέλλομαι όπως εκδώσεται τας αναγκαίας αυστηράς διαταγάς προς τα υφ’ υμάς τμήματα ίνα προ πάσης ενεργείας υλοτομίας ζητούν παρά των αρμοδίων δασικών αρχών να τους υποδεικνύουν τον κατάλληλον τρόπον και τόπον ξυλεύσεως. Με σκοπό και αι ανάγκαι των Στρατιωτικών τμημάτων εις καυσόξυλα να θεραπεύονται και τα δάση να προστατεύονται.
Πληθυσμός:1913=367, 1920=304, 1928=495, 1940=662, 1951=659, 1961=750, 1971=702, 1981=829, 1991=829, 2001=506, 2011=482
Υγεία: Οι κάτοικοι οικισμών της Πτολεμαΐδας με υπόμνημα στον πρόεδρο της Κυβερνήσεως τον Ιανουάριο ζητούν να δοθεί άδεια ασκήσεως επαγγέλματος στον ιατρό Δημήτριο Γ.Νικολαΐδη ο οποίος όταν ανεχώρησε εκ Τραπεζούντος είχε διορισθεί ιατρός προσφύγων του ατμοπλοίου «Θρασύβουλος» παρά του κ. Κωνσταντίνου Καλλιεράκη Διευθυντού του τότε του εν Τραπεζούντι Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Υπογράφεται από τους προέδρους των κοινοτήτων μετά των κατοίκων: Προαστείου Δημήτριος Βαφειάδης ονόματα 55. Περδίκα Ευάγγελος Τσιφτσάκης ονόματα 32. Μαυροπηγής Αρσένιος Δεληγιώργιος ονόματα 67. Αγ.Χριστόφορος Προκόπιος Γκέσιου ονόματα 70. Καρυοχωρίου Χρυσός Κεφαλόπουλος ονόματα 26. Α/πρόεδρος Πτολεμαΐδος Ηλίας Κοταμπάσης ονόματα 47. Ανατολικού Κων/νος Σπυρίδης ονόματα 90. Καρδιάς Ιωάννης Τσότσου ονόματα 45. Σπηλιάς Νικόλαος Κυριακίδης ονόματα 23. Ασβεστοπέτρας Κων/νος Ζαρομυτίδης ονόματα 23. Αρδάσης Γεώργιος Αμαραντίδης ονόματα 57. Κομάνου Κοσμάς Καπιτάνης ονόματα 32 (ΜΒ 5-4-30).
