«Το τέλος της συγγραφής του βιβλίου σήμαινε την απώλεια ενός “καλού φίλου”»
Συνέντευξη του Δημητρίου Σ. Πέτρου
για το βιβλίο «Τα πρόσωπα της ψυχής»
Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Παρέμβαση το πρώτο βιβλίο του παιδοψυχίατρου Δημητρίου Σ. Πέτρου με τίτλο: «Τα πρόσωπα της ψυχής». Πρόκειται για τη συλλογή 16 αφηγήσεων που τελέστηκαν στα πλαίσια συνεδριών ψυχοθεραπείας και το βαθύτερο νόημά τους θέλησε να γνωστοποιήσει ο Δημήτρης Πέτρου. Μετέχοντες σ΄ αυτή τη «βαρκάδα», λέξη που χρησιμοποιεί για να χαρακτηρίσει τις συνεδρίες, υπήρξαν άντρες, γυναίκες, μικροί και μεγάλοί, τελώντας ένα ξεχωριστό κάθε φορά ταξίδι, γνωρίσματα του οποίου μπορεί να διακρίνει κανείς και για τη δική του περίπτωση.
***
Ο παιδοψυχίατρος Δημήτρης Πέτρου γεννήθηκε στις 30 Μαΐου 1973 στην Θεσ/νίκη. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Κωμόπολη της Ιερισσού Χαλκιδικής και στη συνέχεια έφυγε για σπουδές στο εξωτερικό. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Σιένα στην Ιταλία παίρνοντας το πτυχίο του στις 14 Νοεμβρίου 2000. Ειδικεύτηκε στην Παιδοψυχιατρική Κλινική του Γ.Ν. “Γεώργιος Παπανικολάου” στη Θεσ/κη. Από το 2016 διατηρεί δικό του ιατρείο στον Εύοσμο Θεσσαλονίκης, όπου ασκεί το κλινικό του έργο με μεγάλο ζήλο. Συνεργάζεται με ψυχολόγους, λογοθεραπευτικά κέντρα της πόλης, πραγματοποιεί διαλέξεις με θέματα που αφορούν στην ψυχική υγεία και είναι ραδιοφωνικός παραγωγός σε διαδικτυακή εκπομπή, στην οποία θίγονται θέματα ψυχικής υγείας. Οι εκπαιδεύσεις του στην εγκληματολογία και στην ψυχιατροδικαστική ψυχολογία στάθηκαν αφορμή να ασχοληθεί με θέματα που αφορούν στο οικογενειακό δίκαιο αναλαμβάνοντας τον ρόλο του τεχνικού συμβούλου σε δικαστικές υποθέσεις.
- Με «βαρκάδα» παρομοιάζετε, κ. Πέτρου, τα ταξίδια της ψυχοθεραπείας που περιγράφονται στο βιβλίο σας⸱ πόσα άτομα χωρά και τι αντιπροσωπεύει ο καθένας από τους επιβαίνοντες; Σε ποια περίπτωση θα μπορούσε να «μπατάρει»;
Οι βαρκάδες από πάντα μου δίνανε την αίσθηση πως στο εδώ και τώρα συντελείται ένα σύντομο ταξιδάκι με κίνητρο την επιθυμία να «συναντηθούν» δύο άνθρωποι και να περάσουν καλά μαζί. Το νερό γύρω από την βάρκα ξέρετε, βοηθάει στην απομόνωση των δύο επιβατών και στην «συνάντησή» τους. Σε μια βαρκάδα, τα σώματα και οι σκέψεις βρίσκονται πολύ κοντά και αυτό κάνει την συγκυρία αυτή εξαιρετική ευκαιρία για να «κοιταχτούν» οι μοναχικότητές τους. Είναι πολύ μεγάλη η ανακούφιση που βιώνεται κατά το μοίρασμα αυτό, σας το διαβεβαιώνω. Η βαρκάδα επίσης θυμίζει εκείνη την πρώτη μητρική αγκαλιά, τότε που η μητέρα μας κρατούσε μέσα στα χέρια της και μας θήλαζε. Αλήθεια τα χέρια της μητέρας έτσι όπως κρατάνε το βρέφος δεν σας θυμίζουν το σκαρί μιας βάρκας;
Δεν νομίζω να υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός επιβατών που να χωράει αυτή η βάρκα. Αν υπάρχει η διάθεση από κάποιον να ανέβει στην βάρκα μου τότε πάντα θα υπάρχει και μια θέση για το άτομο αυτό εδώ στον χώρο μου αυτό. Ξέρετε δεν είναι πολύ εύκολο να αφεθεί κανείς σε έναν βαρκάρη, ιδίως στις μέρες μας.
Ο πιο συνήθης λόγος που μπορεί να φέρει νερά στην βάρκα, με κίνδυνο να μπατάρει αυτή, είναι η ποιότητα των προσδοκιών του επιβαίνοντα, όπως και η έλλειψη κινήτρων. Πολλές φορές αναγκαζόμαστε να κάνουμε ένα ταξίδι, γιατί μας το επιβάλλουν οι απέξω. Ένα τέτοιο ταξίδι ναι, θεωρώ πως κινδυνεύει να μπατάρει πολύ εύκολα. Να σας θυμίσω ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός θεραπευομένων μου είναι παιδιά τα οποία έχουν προσέλθει σε εμένα μετά από απόφαση των γονέων και όχι δική τους.
- Κάνατε τη διαλογή των ιστοριών έχοντας στο μυαλό σας συγκεκριμένες θεματικές και μηνύματα που θέλατε να περάσετε στον αναγνώστη ή ήταν το κάτι ιδιαίτερο αυτών των δεκαέξι περιπτώσεων που σας παρέσυρε και θελήσατε να γνωστοποιήσετε;
Όχι, η αλήθεια είναι πως δεν είχα στο μυαλό μου κάποιες συγκεκριμένες θεματικές και μηνύματα. Νομίζω πως όποια ατομική ιστορία και αν επέλεγα να γνωστοποιήσω στο βιβλίο μου ο δρόμος στον οποίο θα μας παρέσερναν οι αφηγήσεις των θεραπευόμενων μου θα ήταν ξανά και ξανά ο ίδιος. Με τρομάζει πολλές φορές το γεγονός το πόσο πολύ μοιάζουν οι αφηγήσεις των θεραπευόμενων μου. Ίσως, τώρα που το σκέφτομαι καλύτερα, η μόνη μου έγνοια, όταν επέλεγα τα πρόσωπα, ήταν να υπάρχουν σε αυτές τις 16 ιστορίες και άντρες, και γυναίκες και αγόρια και κορίτσια.
- Οι ιστορίες σας αναφέρονται σε πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα⸱ πόσο εύκολο ήταν για εσάς να μιλήσετε για πραγματικές καταστάσεις ασθενών σας ανοιχτά;
Έχω πάντα στο νου μου δύο βασικές αρχές της ψυχιατρικής επιστήμης: 1) την διαφύλαξη των προσωπικών δεδομένων και 2) την διατήρηση του απορρήτου στο οποίο είμαστε ορκισμένοι εμείς οι Ιατροί. Το άρθρο 371 του Π.Κ. για παράβαση του απορρήτου το λέει ξεκάθαρα. Με βάση αυτές τις δύο αρχές λοιπόν δεν είχα και πολλές εναλλακτικές στον τρόπο που θα έπρεπε να βρω ώστε να καταφέρω να μιλήσω ανοιχτά. Έτσι, με την αλλαγή και του ονόματος και της περιγραφής των φυσικών και δημογραφικών χαρακτηριστικών του κάθε θεραπευόμενου το θέμα αυτό λυνόταν πριν ακόμη δημιουργηθεί.
- Πόσα «πρόσωπα» μπορεί να έχει μια ψυχή;
Νομίζω πως αυτή η ερώτηση δεν μπορεί να απαντηθεί από εμένα. Άλλωστε δεν τοποθετούμαι περί αυτού του ερωτήματος ούτε καν μέσα στο βιβλίο μου. Φοβάμαι πως η απάντησή μου θα καθοδηγούσε τον αναγνώστη προς δικούς μου τόπους.
- Μπορεί εύκολα να δώσει κανείς ερμηνεία σε θέματα ψυχικής φύσεως; Υπάρχουν αρκετά ψυχοθεραπευτικά βιβλία που οι συγγραφείς τους δεν είναι ψυχοθεραπευτές⸱ πώς σχολιάζετε αυτή την πρακτική;
Ο καθένας μπορεί να ερμηνεύσει, αυτό δεν σημαίνει όμως πως οι ερμηνείες θα είναι και σωστές. Η αλήθεια είναι πως γενικότερα αποφεύγω να ερμηνεύω, διότι πιστεύω ότι οι ερμηνείες δεν βοηθάνε και πολύ. Επίσης, είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς που τολμάει να ερμηνεύσει γιατί το κάνει και τι θέλει να πετύχει με αυτό. Γενικά το «γιατί» είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολεί, τουλάχιστον εμάς τους ψυχοθεραπευτές. Οι συγγραφείς παρόμοιων βιβλίων που δεν ανήκουν στον χώρο της ψυχοθεραπείας νομίζω πως μπορούν να τολμήσουν ένα τέτοιο εγχείρημα, αφού όμως πρωτίστως μελετήσουν κάποια αντίστοιχη θεματολογία με το θέμα με το οποίο θέλουν να διαπραγματευτούν. Το χάρισμα της συγγραφής χωρίς την μελέτη και την γνώση δεν επαρκεί ώστε να γίνει μια σωστή δουλειά. Θεωρώ πως χωρίς την μελέτη μπορούμε πολύ εύκολα να γίνουμε ακόμη και επικίνδυνοι. Είμαι της άποψης πως αν αυτό που προσπαθήσεις να κάνεις το κάνεις με αγάπη και μελέτη μπορεί να αποδώσει καρπούς.
- Ως παιδοψυχίατρος, θα λέγατε πως κάποια «τραύματα» γιατρεύονται όσο είναι νωρίς, στην παιδική μας ηλικία ή εγκολπώνονται ως γνωρίσματα της προσωπικότητάς μας στην ενήλικη ζωή που δύσκολα αποτινάσσονται;
Τα τραύματα μπορούν να θεραπευτούν όταν δρούμε άμεσα σε αυτά, είμαι βέβαιος γι' αυτό. Όταν λέμε θεραπεία δεν εννοούμε βέβαια την εξαφάνισή τους από τους πυρήνες της μνήμης αλλά την μετακίνηση τους σε ένα ψυχικό χώρο όπου μπορούν από εκεί να συνυπάρχουν μαζί μας χωρίς να μας επηρεάζουν. Τα «ξεχασμένα» τραύματα αντιθέτως, πιάνουν ρίζες και έχουν την τάση να ενσωματώνονται στα ψυχικά μας χαρακτηριστικά. Ένα τραύμα ξέρετε μπορεί να κουβαληθεί μέχρι τα βαθιά μας γεράματα, και ενώ νομίζουμε πως το σέρνουμε μαζί μας στην πραγματικότητα μας σέρνει αυτό προς δρόμους δικούς του. Ως παιδοψυχίατρος έχω αναλάβει παιδιά με ψυχικά τραύματα. Αυτό που είναι σημαντικό να σας πω είναι ότι το τραύμα δεν είναι μια απλή υπόθεση, δεν πρόκειται απλά για μια μεγάλη στεναχώρια. Το τραύμα αντιμετωπίζεται με ειδικό εξοπλισμό και σύμμαχο έναν ειδικό «μάρτυρα».
- Η συγγραφή είναι κάτι που σας ενδιαφέρει; Σκέφτεστε να δώσετε συνέχεια στα «Πρόσωπα της ψυχής»;
Η συγγραφή είναι σαν ένα μικρόβιο που εισβάλει κατά την διαδικασία της γονιμοποίησης. Νομίζω πως κανείς γεννιέται συγγραφέας. Το χάρισμα τώρα της δεξιότητας αυτής είναι μια άλλη υπόθεση, και μιας και αναφέρθηκα σε αυτό να σας πω πως δεν θεώρησα ποτέ πως έχω χάρισμα στην συγγραφή, αυτό είναι ξεκάθαρο μέσα μου, όπως ξεκάθαρο είναι και η μεγάλη μου αγάπη να γράφω. Θυμάμαι η πρώτη μου προσπάθεια να γράψω ένα βιβλίο ήταν στα 14 μου χρόνια. Μερικές φορές ανατρέχω σε αυτό με νοσταλγία και διαβάζω σελίδες του. Νομίζω πως θα επιστρέψω στα πρόσωπα της ψυχής. Θα σας πω κλείνοντας πως όταν τελείωσα τούτο το βιβλίο, ένιωσα πως αποχωρίστηκα κάποιον καλό μου φίλο. Ξέρετε η συγγραφή αποτελεί, κατά την άποψη μου, μια πολύ καλή παρέα.
Συνέντευξη στη Φιλιώ Μπτούρη