Καρυδίτσα, η (Σπούρτα): Από το βιβλίο του Βασίλη Αποστόλου “Οικισμοί Δήμου Κοζάνης”

Γενικά: Χτισμένος σε υψόμετρο 680 μ. Απέχει από την Κοζάνη 5 χλμ. Πλησιέστεροι οικισμοί Κρόκος. Λευκόβρυση.

Σύμφωνα με το οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο του 1528 αριθμούσε 20 χριστιανικές εστίες (Τσότσος Ελιμειακά 64).

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Κοζάνης του 1915 υπήρχαν εγγεγραμμένοι 62 άρρενες εκλογείς. Μεταξύ αυτών οι ιερείς Δημήτριος Καρανάτσιος του ΠαπαΝικόλαου 1878, Δημήτριος Σκόρδας του Παναγιώτη 1863.

Με την απογραφή που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή το 2011 από τους 71 κατοικημένους οικισμούς που απογράφηκαν  στο Δήμο Κοζάνης  η Καρυδίτσα  ως προς τον πληθυσμό βρισκόταν στην 13η θέση.

Σύμφωνα με το Γουναρόπουλο στο περιοδικό «Πανδώρα» το 1872 οι οικογένειες που κατοικούσαν ήταν δεκαπέντε.

Εκλογικά: Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές 30-5-1915 οι άρρενες εκλογείς ψήφισαν στο 10^ο εκλογικό κέντρο με τόπο ψηφοφορίας τον  Ναόν Άνω Κώμης.

Εκπαιδευτικά: Κοινόν μικτόν σχολείον. Τάξεις 4. Το διδακτήριο είναι κοινοτικό, διώροφο. Και ο μεν κάτω όροφος χρησιμεύει ως παντοπωλείο, ο δε άνω ως αίθουσα παραδόσεως. Έχει επάρκεια χώρου και φωτισμού. Ως προς το υλικό του σχολείου υπάρχουν ελάχιστα ανθυγιεινά θρανία, ενός μαυροπίνακος και ενός καθίσματος ουδέν άλλο υπάρχει. Αρχείον: Χειρόγραφον μαθητολόγιον και κατάλογος. Μαθηταί: Παρόντες 35 (τα 6 θήλεα), λίαν ευφυείς, καθαροί και πειθαρχικοί. Αναγιγνώσκουσι και καλλιγραφούσιν εξαίρετα. Ο διδάσκαλος Ιωάν. Καραμήτσος, υποδιδάσκ. πρώτης τάξεως, της β΄ γυμνασίου Κοζάνης, είναι μεθοδικός και φιλότιμος, παρουσίασε δε θαυμασίαν εργασίαν, ιδία εις τας ανωτέρας τάξεις, γνωρίζει δε και την Αγγλικήν (1-3-1917) (Βασίλη Αποστόλου”Δυτική Μακεδονία 1916-17).

Το διδακτήριο ανώγειον, είναι οπωσδήποτε καλό, μικράς κατασκευής. Παρατηρείται το εξαιρετικό φαινόμενο να φοιτούν στο σχολείο πολύ μεγάλης ηλικίας μαθητές. Μαθητές άνω των 60 (15/12/1920).

Το υλικό του σχολείου αποτελείται από 12 παλαιά θρανία πολύεδρα, 1 πίνακα, 1 τραπέζι, 1 κάθισμα. Μαθητές εγγραφέντες κατά τάξη και φύλο: Αη 7-11, Βα 8-7, Γη 9-2. Δη 5-0, Εη 3-2, Στη 2-1. Διδάσκαλος ο Μάρκος Τριανταφύλλου εκ Κοζάνης (Οκτώβριος 1936. 70/1922).

Κάτοικοι 267. Τάξεις 4. Εγγεγραμμένοι άρρενες 32, θήλεις 15. Διδακτήριον διώροφον επισκευασθέν τον Αύγουστο του 1922. Στον άνω όροφο υπάρχει μία αίθουσα διδασκαλίας, ευρύχωρος και ευφώτιστος, παρ’ αυτήν δωμάτιον χρησιμεύον ως κατοικία του διδασκάλου. Ο κάτω όροφος αδιόρθωτος χρησιμοποιείται ως αποθήκη ξύλων (18-27/4/1923).

Νέα θρανία δεν κατασκευάσθηκαν παρά τις επανειλημμένες συστάσεις του επιθεωρητή, μαθητές 85 (Σχ,. Έτος 1927-28 ΑΒΕ 70 ΣΑΕ 73).

Σχολική επιτροπή (17-8-1928) κατά σειρά, πρόεδρος, ταμίας, μέλος: Αθαν.Παπανικολάου. Βασ. Καραθανάσης. Αθαν. Ιω. Σκόρδας.

Μαθητές. 57, ενεγράφησαν πάντες οι προς φοίτησιν εγγεγραμμένοι βάσει των βιβλίων του Εφημερίου διότι δεν έχουν συνταχθεί μητρώα των δύο τελευταίων πενταετιών (Οκτώβριος 36).

Διδακτήριο παλαιό. Είναι διώροφο. Εις τον άνω όροφο υπάρχει μια αίθουσα αρκετή ευρύχωρη και εν μικρόν δωμάτιο για γραφείο. Στον κάτω όροφο υπάρχει αποθήκη και χώρος για στέγαση κοινοτικού γραφείου. Υπάρχει σχολικός κήπος περίπου ενός στρέμματος. Μαθητές 68 (3/4/38).

Ιερά: Ενοριακός ναός Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (1866). Αγία Παρασκευή 1963. Άγιος Αθανάσιος κοιμητηριακός. Προφήτης Ηλίας.

Αφιερωτές στην πρόθεση 421 της Μονής Αγίου Νικάνορα ήταν για την Α΄ Γραφή 6 και στη Β΄ Γραφή  28 (Από το 1692 και μετά).

Την Κυριακή 11 Ιουλίου  ε.έ μετά παρέλευσιν 9 ετών επεσκέφθη την κοινότητα ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Κοζάνης. Η υποδοχή υπήρξε θερμοτάτη, εν αντιθέσει προς την υποδοχήν του 1928 που μία απρεπής στάσις μας ελύπησεν τόσον τον Σ.Μητροπολίτην (Β.Ε 25-7-37).

Κατοχή: Η κοινότης Καρυδίτσας στις 15-2-42 αναφέρει προς την Νομαρχία ότι καλέσαντες εκ δευτέρου τους κατοίκους της κοινότητος να παραδώσουν τα καθορισθέντα με διαταγή του Νομάρχη  σφάγια δήλωσαν ότι δεν τα παραδίδουν λόγω του ότι έκαστος κατέχει μικρό αριθμό ζώων δια τις ανάγκες της οικογένειας και ως επί το πλείστον γαλακτοφόρα. Λόγω δε του χειμώνος και της ελλείψεως τροφής τα ζώα καθημερινώς θνήσκουν τα δε υπάρχοντα είναι ακατάλληλα για σφαγή και των νεογέννητων μικρών ζώων καθημερινώς ικανός αριθμός θνήσκει.

Κοινοτικά: Σύσταση της κοινότητας  στις 31/12/1918 με έδρα τον οικισμό Σπούρτα (μετονομάζεται στις 30/8/1927 σε Καρυδίτσα). Ο οικισμός  στις 4/12/1997 προσαρτάται στο δήμο Κοζάνης. Ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Κοζάνης. Αποτελεί ιδία κοινότητα.

Στις κοινοτικές εκλογές, 25-10-25, ψήφισαν 46 εκλογείς, έλαβαν ψήφους οι Χαρίσιος Σπύρου Τσιφτσής 31, Αθανάσιος Ιωάνου Σκόρδας 21, Αργύριος Εμμανουήλ Καραθανάσης 20, Νικόλαος Ευαγγέλου Τσιφτσής 16, Παναγιώτης Εμμανουήλ Τσιφτσής 13.

Ο πρόεδρος της κοινότητος Ι.Κ. Τσακιρόπουλος  αναφέρειν ότι προ αμνημονεύτων ετών υπήρχε χέρσο μέρος 2000 στρεμμάτων του οποίου οι κάτοικοι το χρησιμοποιούσαν για βοσκή των ζώων. Προ ημερών εστάλη βενζινάροτρον όπως ο βοσκότοπος εκχερσωθεί και δοθεί στους πρόσφυγες της Λευκοβρυσης, Πρωτοχωρίου, Αργίλλου. Με τηλεγράφημα στον πρωθυπουργό ζητά να καθορισθούν τα όρια της κοινότητας (Μ.Β 26-6-32).

Ο πρόεδρος της κοινότητας στις 12-6-41 αναφέρει ότι οι 64 οικογένειες προμηθεύονται τρόφιμα από παντοπώλες Κοζάνης Ιωάννης Γκουντιός, Κων\νος Μπαξεβάνος, Νικόλαος Τριανταφύλλου, Αντώνιος Τζέλλος, Θεόδωρος Γκουντιός, Αστέριος Καρακούνης κι από τον τοπικό Γεώργιο Τσαγκαδούρα (60/1013).

Για τον έρανο του Παναγίου Τάφου ο οικισμός πρόσφερε 1022 δρχ. (Β.Ε 1-10-39).

Οικονομία: Μετά από διαταγή του υπουργείου το έτος 1929 διετάχθησαν να μετάσχουν των επιτροπών της γεωργικής απογραφής διδάσκαλοι απέχοντες εν ανάγκη και των μαθημάτων. Ιωάννης Σκόδρας ιερεύς. Λάζαρος Αθ. Παπανικολάου αγροφύλαξ. Χαρίσιος Σπ. Τσιφτσής πρόεδρος κοινότητας. Χαρίσιος Γ. Καραθανάσης ιδιώτης. Νικόλαος Δημ. Παπαδημητρίου ιδιώτης (60/1977).

Αίτησις Γρηγορίου Εμ. Τάτσιου, Χρήστου Γ.Πασιάκου, Χαρισίου Σ. Τσιφτσή, Χαρισίου Γεωρ. Καραθανάση, Χαρισίου Γ.Λιαλιούση, Γεωργίου Χ. Τσαγκαδούρα, Νικολάου Αρ. Στεργιοπούλου, Νικολάου Α. Παπανικολάου, Κων/νου Ν. Τσαγκαδούρα, Ιωάννου Δ.Σκόρδα καπνοπαραγωγών και κατοίκων Καρυδίτσης Κοζάνης προς τον Υπουργό Γεν. Διοικητή Μακεδονίας στις 19-2-38. Οι παραπάνω αναφέρουν ότι από διετίας τυγχάνουν καπνοκαλλιεργητές καλλιεργούντες καπνό οι οποίοι αγροί είναι καταλληλότατοι δια τοιαύτην καλλιέργεια  και ουχί δια σιτοκαλλιέργεια. Πλην δια του τελευταίου Αναγκαστικού νόμου δυστυχώς απαγορεύεται η τοιαύτη καλλιέργεια. Επειδή η τοιαύτη απαγόρευση θέλει καταστρέψει ημάς τελείως και καταδικάσει εις οικονομικό μαρασμό, παρακαλούμε όπως, ευαρεστούμενοι ενεργήσητε τα δέοντα όπως τροποποιουμένου του σχετικού νόμου επιτραπεί και εις ημάς εις το χωρίον ημών η καπνοκαλλιέργεια δια την οικονομική μας ανάπτυξη.

Κοινωνική Αλληλεγγύη: Ο Επιθεωρητής των Δημοτικών Σχολείων Κοζάνης με την εγκύκλιο 2 της 20-1-51 ζητά να του γνωστοποιηθούν οι δραστηριότητες των μαθητών και των δασκάλων των σχολείων από το 1940 ως το 1950: Ο διδάσκαλος στις 20-1-51 αναφέρει ότι κατά την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού  τον Απρίλιο του 1941 προσέφεραν διάφορα τρόφιμα  στους διελθόντες εκ του χωρίου στρατιώτες.

Πληθυσμός: 1913=230. 1920=267. 1928=327. 1940=465. 1951=596. 1961=734. 1971=720. 1981=899. 1991=949. 2001=953. 2011=904.

Σύλλογοι: Εκπολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Καρυδίτσας “Ο Γαύρος” (Δημοτική βραδιά  2017)