Τα παυσίπονα και τα φάρμακα κατά του πυρετού (ό,τι περιέχει παρακεταμόλη ή ιβουπροφαίνη) καθώς και τα αντιβιοτικά λείπουν από τα φαρμακεία, ενώ τα παιδικά φάρμακα πλήττονται ιδιαίτερα.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Ένωσης γενοσήμων Άντριαν βαν ντεν Χόβεν, οι αγορές αντιβιοτικών αναμένεται να σταθεροποιηθούν σε περίπου ένα μήνα υπό την προϋπόθεση ότι θα μειωθεί ο ρυθμός των λοιμώξεων.
Το δίκτυο της EURACTIV εξέτασε την τρέχουσα κατάσταση στις πρωτεύουσες της ΕΕ καθώς και εξέτασε τους λόγους για τους οποίους η αγορά της ΕΕ έφτασε σε τέτοιο αδιέξοδο.
Σε συνέντευξή του στη EURACTIV, ο Βαν ντεν Χόβεν από το Medicines for Europe δήλωσε ότι η κατάσταση μπορεί να εξομαλυνθεί «σε περίπου ένα μήνα, υπό την προϋπόθεση ότι ο ρυθμός των λοιμώξεων θα μειωθεί».
Ωστόσο, το πρόβλημα είναι ότι μετά την πανδημία δεν γνωρίζουμε πολλά για αυτές τις λοιμώξεις, δεδομένου ότι οι εποχικές λοιμώξεις δεν είναι τόσο προβλέψιμες όσο αυτές πριν από το COVID.
«Στην περίοδο μετά το COVID, δεν γνωρίζουμε πόσο ψηλά θα φτάσει αυτός ο ρυθμός μόλυνσης. Έτσι, αν ο ρυθμός μόλυνσης συνεχίσει να πηγαίνει πολύ ψηλά, τότε θα μπορούσε να διαρκέσει περισσότερο από ένα μήνα», δήλωσε.
Ο Βαν ντεν Χόβεν εξήγησε ότι η βιομηχανία προσαρμόζεται τώρα για να παράγει περισσότερα αντιβιοτικά αυξάνοντας τον αριθμό των ανθρώπων που εργάζονται στα εργοστάσια. Το θετικό, όπως είπε, είναι ότι ένα μεγάλο μέρος των αντιβιοτικών εξακολουθεί να παράγεται στην Ευρώπη.
«Κάποια από αυτά παράγονται στην Ινδία, αλλά πολλά από αυτά εξακολουθούν να παράγονται εδώ στην Ευρώπη, στην Αυστρία, στη Γαλλία ή στο Ηνωμένο Βασίλειο», σημείωσε.
Αναφερόμενος ιδιαίτερα στην έλλειψη αντιβιοτικών, είπε ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας υπήρξε δραματική μείωση της κατανάλωσης – επειδή οι άνθρωποι εργάζονταν από το σπίτι και έξω, φορούσαν μάσκες προσώπου – και ως εκ τούτου, η βιομηχανία προσάρμοσε την παραγωγή στη χαμηλότερη ζήτηση.
Ωστόσο, η έξαρση των λοιμωδών νοσημάτων το 2022 ήρθε νωρίτερα από το αναμενόμενο.
«Αναμενόταν ότι θα υπήρχε έξαρση των λοιμώξεων, αλλά περισσότερο προς την περίοδο των Χριστουγέννων ή μετά. Και αντ’ αυτού, ήρθε πολύ νωρίς, ήδη από τον Οκτώβριο, το Νοέμβριο. Και έτσι, υπήρξε μια τεράστια αύξηση της ζήτησης για επώνυμα αντιβιοτικά φάρμακα», δήλωσε.
Ο Βαν ντεν Χόβεν σημείωσε επίσης ότι τουλάχιστον στην περίπτωση της Ευρώπης και των ΗΠΑ υπήρξε τεράστια αύξηση της ζήτησης για παιδικά φάρμακα και σκόνη (που ανακατεύετε σε ένα ποτήρι νερό).
«Αυτό είναι ένα ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα, διότι φυσικά παράγονται λιγότερα φάρμακα για τα παιδιά από ό,τι για τους ενήλικες, επειδή τα παιδιά είναι λιγότερα», είπε.
Αν και για τα αντιβιοτικά υπάρχει ένας οδικός χάρτης, για τα άλλα φάρμακα η κατάσταση παραμένει κρίσιμη, καθώς λείπουν ακόμη και τα βασικά, όπως το χαρτί και το χαρτόνι.
Αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί εν μέρει λόγω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας, καθώς και οι δύο χώρες είναι μεγάλοι παραγωγοί χαρτιού.
Είπε ότι συχνά, όταν έχουμε έλλειψη στην Ευρώπη, μετακινούμε τις προμήθειες/φάρμακα από τη μία χώρα στην άλλη. Αλλά αυτό απαιτεί να ξηλωθεί το κουτί της συσκευασίας και να παραχθεί ένα νέο κουτί με τη νέα γλώσσα.
«Αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα, επειδή σπαταλάται πολύ χαρτί και χαρτόνι που δεν έχουμε σήμερα […] Γι’ αυτό ζητάμε ευελιξία όσον αφορά στο “νέο” κουτί, αν μπορούμε να κάνουμε όπως κατά τη διάρκεια της COVID, να μπορούσαμε να στέλναμε σε μια άλλη χώρα κουτιά φαρμάκων μόνο με ένα αυτοκόλλητο».
Άλλη μια υπενθύμιση για την αυτονομία της ΕΕ
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι το αδιέξοδο των φαρμάκων υπενθύμισε εκ νέου στην Ευρώπη την ανάγκη να αποκτήσει αυτονομία σε αυτόν τον τομέα.
Αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε στη EURACTIV ότι βραχυπρόθεσμα η Επιτροπή θα προσπαθήσει να παρέμβει και να βοηθήσει τα εργοστάσια να αυξήσουν την παραγωγή φαρμάκων, ενώ μεσοπρόθεσμα θα επιταχυνθεί η παρουσίαση της φαρμακευτικής στρατηγικής της ΕΕ.
Ο αξιωματούχος ξεκαθάρισε, ωστόσο, ότι η παραγγελία φαρμάκων παραμένει αποκλειστική εθνική αρμοδιότητα.
Ωστόσο, οι επόμενοι μήνες προβλέπεται να δημιουργήσουν ένα εκρηκτικό μείγμα για ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, ιδίως υπό το πρίσμα των εκτιμήσεων για νέα κύματα COVID.
Δυτική Ευρώπη
Στη Γερμανία, ο υπουργός Υγείας του SPD Καρλ Λάουτερμπαχ ανακοίνωσε τον Δεκέμβριο ότι η κυβέρνηση θα εισαγάγει σημαντικές αλλαγές στους κανόνες τιμολόγησης των φαρμάκων. Συγκεκριμένα, τα ασφαλιστικά ταμεία θα πρέπει να πληρώνουν περισσότερα για τα εν λόγω φάρμακα, ώστε να διασφαλίζεται ότι η παραγωγή/προμήθειά τους είναι οικονομικά βιώσιμη.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει επίσης να αποθηκεύσει στο μέλλον βασικά φάρμακα. Ωστόσο, ο Λάουτερμπαχ δήλωσε επίσης ότι τα φάρμακα που παράγονται στην ΕΕ θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα σε πολλούς δημόσιους διαγωνισμούς για να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή κυριαρχία και να καταπολεμηθεί η συγκέντρωση της παραγωγής σε τρίτες χώρες.
Στην Αυστρία, περισσότερα από 540 φάρμακα δεν είναι επί του παρόντος διαθέσιμα ή η διαθεσιμότητα είναι περιορισμένη.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, τόσο ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Ένωσης Φαρμακευτικών Χονδρεμπόρων (PHARGO), Αντρέας Βιντισμπάουερ, όσο και ο εκπρόσωπος των Σοσιαλδημοκρατών (στην αντιπολίτευση) για θέματα υγείας, Φίλιπ Κούτσερ, πρότειναν τη δημιουργία ενός «εθνικού αποθέματος κρίσης» βασικών φαρμάκων.
Ο Κούτσερ ζήτησε επίσης να ενισχυθεί η παραγωγή στην Αυστρία και την ΕΕ, για παράδειγμα μέσω ενός ταμείου «Made in Austria» ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη στήριξη της εγχώριας παραγωγής. «Η διαθεσιμότητα φαρμάκων που σώζουν ζωές είναι πολύ σημαντική για να την αφήσουμε στην τύχη ή στην Κίνα», δήλωσε.
Στη Γαλλία, ο υπουργός Υγείας Φρανσουά Μπράουν δήλωσε σχετικά με την αμοξικιλλίνη, το πιο συχνά συνταγογραφούμενο αντιβιοτικό στη Γαλλία, ότι θα χρειαστούν «δύο μήνες για να αναπληρωθούν τα αποθέματά μας». Από την άλλη πλευρά, δήλωσε ότι η παρακεταμόλη θα ομαλοποιηθεί «πολύ γρήγορα».
«Η Γαλλία μεταφέρει φαρμακευτικές βιομηχανίες για την παραγωγή φαρμάκων. Αυτό είναι απολύτως απαραίτητο», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ολιβιέ Βεράν στη EURACTIV Γαλλίας κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.
«Ένα από τα διδάγματα της κρίσης είναι ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να παραμείνει κατά 95% εξαρτημένη από μερικές ασιατικές χώρες όσον αφορά στην πρόσβαση σε φάρμακα», είπε.
Σε αντίθεση με τη Γαλλία, το Βέλγιο διαθέτει επαρκές απόθεμα αμοξικιλλίνης. Σε περίπτωση έλλειψης, θα μπορούσε να ζητηθεί από τα βελγικά φαρμακεία που διαθέτουν εργαστήριο να παράγουν μόνα τους παιδιατρική αμοξικιλλίνη.
«Δεν υπάρχει έλλειψη σε αυτό το στάδιο στον τομέα των νέων και καινοτόμων θεραπειών, αλλά δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης στην Ουκρανία και την Κίνα, παραμένουμε σε επιφυλακή», δήλωσε ο Ντέιβιντ Γκέρινγκ, εκπρόσωπος της Γενικής Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας.
Ο ευρωπαϊκός νότος
Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση αποφάσισε να στραφεί στην εγχώρια παραγωγή γενοσήμων, καθώς 162 φάρμακα λείπουν από την αγορά. Το υπουργείο Υγείας δήλωσε ότι στα τέλη Ιανουαρίου τα πράγματα θα ομαλοποιηθούν, αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι οι πολίτες προτιμούν τα «παλιά επώνυμα» φάρμακα από τα γενόσημα.
Στην Ιταλία, ο Οργανισμός Φαρμάκων (AIFA) ανέφερε την έλλειψη περισσότερων από 3.000 φαρμάκων.
Ο Ντομένικο Ντι Τζιόρτζιο, διευθυντής της Aifa, δήλωσε στην Il Manifesto ότι σε περίπτωση πραγματικής κρίσης, «μπορεί να αναληφθεί δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο με κοινές αγορές, όπως συνέβη με τα εμβόλια κατά του Covid».
Στην Πορτογαλία, η Εθνική Αρχή Φαρμάκων πιέζει για τη δημιουργία «ενός καταλόγου κρίσιμων φαρμάκων» που θα της επιτρέψει να δράσει σε περιόδους κρίσης.
Στη Βουλγαρία, πάνω από 300 φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων αντιβιοτικών, λείπουν από τα φαρμακεία, δήλωσε ο πρόεδρος της Ένωσης Ιδιοκτητών Φαρμακείων Νικολάι Κοστόφ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ζήτηση αντιβιοτικών τον Δεκέμβριο ήταν διπλάσια σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2021.
Πρόσθεσε ότι οι διανομείς δεν είχαν προγραμματίσει διπλάσιες ποσότητες και ότι είναι ήδη πολύ αργά για να γίνουν συμβάσεις για νέες προμήθειες, διότι θα φθάσουν σε 6-8 μήνες.
Στη Σλοβενία, η προμήθεια 200 φαρμάκων έχει διακοπεί, αν και πολλά από αυτά έχουν γενόσημα ισοδύναμα.
Ένα μείζον πρόβλημα που πιθανώς αφορά μόνο στη Σλοβενία είναι ότι υπάρχει ένας κανονισμός που ουσιαστικά απαιτεί από τις αλυσίδες φαρμακείων να προμηθεύονται από κοινού φάρμακα για να διατηρούν τις τιμές σε χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, μέσα στον τελευταίο χρόνο τρεις τέτοιες δημόσιες συμβάσεις απορρίφθηκαν από την εθνική ρυθμιστική αρχή που είναι υπεύθυνη για τις δημόσιες συμβάσεις. Συνεπώς, τα φαρμακεία αναγκάστηκαν να παραβιάσουν το νόμο περί δημόσιων συμβάσεων μόνο και μόνο για να διατηρήσουν τις προμήθειες.
Σκανδιναβικές χώρες
Η Σουηδία αντιμετωπίζει παρόμοιες ελλείψεις φαρμάκων, αλλά μια ομάδα ασθενών που έχει πληγεί σκληρά είναι τα άτομα με επιληψία, όπου αρκετοί διαφορετικοί τύποι φαρμάκων για την επιληψία βρίσκονται σε έλλειψη, σύμφωνα με το σουηδικό ραδιόφωνο.
Ωστόσο, λιγότερο συνηθισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία καρκίνων και ρευματικών παθήσεων τυχαίνει να υποφέρουν επίσης από ελλείψεις εγκυμονώντας μεγάλους κινδύνους για τους ασθενείς που δεν λαμβάνουν τα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της ρευματικής νόσου, η οποία με τη σειρά της μπορεί να έχει άλλες σοβαρές συνέπειες για τον ασθενή, όπως η αύξηση της αναπηρίας.
Ανατολική Ευρώπη
Στην Τσεχική Δημοκρατία, ορισμένα φάρμακα μπορεί να λείπουν μέχρι την άνοιξη, παραδέχθηκε το Επιμελητήριο Φαρμακοποιών. Ο κύριος λόγος της έλλειψης είναι η διακοπή της προμήθειας φαρμάκων στην Τσεχική Δημοκρατία και τις γειτονικές χώρες από την Κίνα, αλλά και η αυξημένη κατανάλωση φαρμάκων λόγω της υψηλής νοσηρότητας.
Τα αντιβιοτικά είναι τώρα τα πιο σπάνια στα φαρμακεία. Σύμφωνα με το υπουργείο, δεν υπάρχει κίνδυνος να μην πάρει ο ασθενής αντιβιοτικά, εναλλακτικές λύσεις είναι πάντα διαθέσιμες. Ωστόσο, λόγω της έλλειψης βασικών φαρμάκων, όπως η πενικιλίνη, οι γιατροί αναγκάζονται μερικές φορές να συνταγογραφούν αντιβιοτικά ευρέος φάσματος αντί για αντιβιοτικά στενού φάσματος, τα οποία στοχεύουν σε συγκεκριμένους τύπους βακτηρίων. Αυτή η προσέγγιση έχει τους κινδύνους της.
Στην Πολωνία, η έλλειψη είναι ιδιαίτερα αισθητή στα αναλγητικά και αντιπυρετικά φάρμακα, δήλωσε στο Πολωνικό Πρακτορείο Ειδήσεων (PAP) ο Μικοζάι Κονσταντί, πρόεδρος του Φαρμακευτικού Επιμελητηρίου της Σιλεσίας. «Μας λείπουν επίσης αντιβιοτικά, ιδίως σε παιδιατρικές δόσεις, νευρολογικά ή διαβητικά φάρμακα».
Πρόσθεσε ότι υπάρχει επίσης έλλειψη μορφίνης ή φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου. «Δεν έχουμε μεγάλη επιρροή σε αυτό. Η παραγωγή φαρμάκων μεταφέρθηκε στην Ασία πριν από πολλά χρόνια, γεγονός που περιορίζει πλέον τη διαθεσιμότητα», δήλωσε ο Κονσταντί.
Στη Σλοβακία, οι ασθενείς αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε κοινά μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (υπόθετα για παιδιά για τον πυρετό και τον πόνο, δισκία για τον πονόλαιμο).
Το Υπουργείο Υγείας αντιμετωπίζει την κατάσταση με ορισμένα βραχυπρόθεσμα μέτρα. Σε αυτά περιλαμβάνεται η αντικατάσταση ενός συνταγογραφούμενου φαρμάκου με άλλο φάρμακο με την ίδια δραστική ουσία, όταν αυτό χορηγείται σε φαρμακείο σύμφωνα με τους σχετικούς κανονισμούς.
Επιπλέον, η Σλοβακία ευνοεί την εισαγωγή ξενόγλωσσων συσκευασιών φαρμάκων.
