«Η μαγεία των Μωμόγερων δεν περιορίζεται μόνο στο θέαμα, αλλά στη δύναμή τους να ενσωματώνουν στοιχεία από κάθε εποχή, δημιουργώντας ένα πολιτισμικό μωσαϊκό που αφηγείται την ίδια την πορεία της ζωής.» αναφέρει εμφατικά η ιστορικός.
Παράλληλα σε άλλο σημείο υποστηρίζει πως «Το δρώμενο αποτελεί έναν φάρο που συνδέει αδιάσπαστα το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Πρόκειται για ένα ευετηριακό έθιμο, όπως προανέφερα, που τελείται για ευγονία και καλοτυχία. Μία τέλεση για την αναγέννηση όχι μόνο της φύσης αλλά και του ίδιου του ανθρώπου»
Χαρακτηριστικό δε, της σύνδεσης του εθίμου με το παρόν και το μέλλον είναι ένα ιδιαίτερο…Playmobil με την μορφή του Εθίμου.
Σχετικά με την είσοδο της τεχνητής νοημοσύνης στην διαιώνιση της Άυλης Πολιτιστικής μας κληρονομιάς η ερευνήτρια τονίζει αναφορικά με την Τεχνητή νοημοσύνη πως «η πραγματική της αξία εξαρτάται από τη σωστή και ουσιαστική χρήση της, η οποία απαιτεί γνώση και κριτική σκέψη από τον άνθρωπο που τη χειρίζεται.»
«Είναι εκπληκτική και συνάμα συγκινητική, η συμμετοχή της Νεολαίας και ειδικότερα τα τελευταία χρόνια όπου πραγματικά συμμετέχουν ενεργά και δυναμικά.» αναφέρει η κ. Κατσόγιαννου ενώ προσθέτει πως «Αυτή η γενιά έχει φωνή και είμαστε αισιόδοξοι για τα επόμενα χρόνια.»
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Βούλα Αλμαλιώτη: Ποια είναι η προέλευση του δρώμενου των Μωμόγερων ;
Έφη Κατσόγιαννου – Τριανταφύλλου: Τα Μωμοέρια είναι ένα ευετηριακό δρώμενο με τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα. Έχει διασχίσει τους αιώνες, φτάνοντας ως τις μέρες μας, εμπλουτισμένο από την ιστορική πορεία του ελληνισμού και τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Οι Μωμόγεροι, ιερείς του θεού Μώμου, της προσωποποίησης του γέλιου, της μομφής και της σάτιρας, όπως αναφέρεται στη Θεογονία του Ησίοδου, που πρωταγωνιστούν σε αυτό το μοναδικό θέατρο δρόμου.
Στο δρώμενο, τρεις ομάδες, οι δώδεκα χορευτές, ο θίασος, που μέσα από αυτοσχέδιους σατιρικούς διαλόγους αλληλοεπιδρά με το κοινό και η ομάδα των μουσικών, που πλαισιώνουν το δρώμενο με ζωντανή παραδοσιακή μουσική, δίνοντας του ψυχή και κίνηση.
Η μαγεία των Μωμοέρια δεν περιορίζεται μόνο στο θέαμα, αλλά στη δύναμή τους να ενσωματώνουν στοιχεία από κάθε εποχή, δημιουργώντας ένα πολιτισμικό μωσαϊκό που αφηγείται την ίδια την πορεία της ζωής.
Βούλα Αλμαλιώτη: Συμμετέχουν οι νέοι στα πολιτιστικά δρώμενα γενικότερα ή βλέπετε μια απόχη αυτών;
Έφη Κατσόγιαννου – Τριανταφύλλου: Είναι εκπληκτική και συνάμα συγκινητική, η συμμετοχή της Νεολαίας και ειδικότερα τα τελευταία χρόνια όπου πραγματικά συμμετέχουν ενεργά και δυναμικά. Είναι απίστευτο να βλέπεις εκατοντάδες νέους και νέες να αφιερώνουν τον χρόνο τους σε πολιτιστικούς συλλόγους, στην έρευνα, να χορεύουν αγκαλιασμένοι, να τραγουδούν στην ποντιακή διάλεκτο, να συνεχίζουν με πάθος. Το 2025 ξεκίνησε δυναμικά και το λέω μέσα από την καρδιά μου, η νεολαία του σήμερα έχει το σεβασμό μας, είναι ενωμένη, απαλλαγμένη από τα κατάλοιπα των κακώς κειμένων των προηγουμένων γενιών.
Οφείλω να αναφέρω μία αρκετά ενδιαφέρουσα παρατήρηση ως ερευνήτρια, ότι η μεγάλη συμμετοχή της Νεολαίας δηλώνεται από την προβολή του δρωμένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και στην ενσωμάτωση της slang γλώσσας των νέων στους αυτοσχέδιους διαλόγους του θιάσου. Έχουμε ένα κράμα ποντιακής διαλέκτου και slang γλώσσας.
Βούλα Αλμαλιώτη: Τι σε οδήγησε να μπεις στην ερευνητική ομάδα της unesco;
Έφη Κατσόγιαννου – Τριανταφύλλου: Η ένταξη στην ερευνητική ομάδα έγινε μετά από παρότρυνση των δύο ανθρώπων που έδωσαν ψυχή και σώμα για να πετύχουν την ένταξη των Μωμόγερων στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO, ο λόγος για τη Μυροφόρα Ευσταθιάδου, Δρα Λαογραφίας και ο Κώστας Αλεξανδρίδης ιδρυτής και πρόεδρος του Ελληνικού Σωματείου Διάσωσης & Διάδοσης της Πολιτιστικής μας Κληρονομιάς «Οι Μωμόγεροι». Λόγω των σπουδών μου στη Φιλοσοφική Σχολή Ιωαννίνων στο Τμήμα Ιστορίας αλλά και της βιωματικής σχέσης με τον Ποντιακό Ελληνισμό το δρώμενο το γνωρίζω από μικρή ηλικία και το ερευνώ από την εφηβική. Είναι αυτό που λέει το απόφθεγμα του Ρόμπερτ Ίνγκερσολ Έιτκεν, «Συναντούμε τα έθιμα για πρώτη φορά στην κούνια μας και αποχωριζόμαστε απ’ αυτά στον τάφο», κάπως όσοι και όσες γεννηθήκαμε σε ποντιακή οικογένεια δεν μπορούμε να σκεφτούμε τις ημέρες των Χριστουγέννων χωρίς να κάνουμε το καθήκον μας.
Βούλα Αλμαλιώτη: Πως έχει επηρεάσει η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) τα πολιτιστικά δρώμενα; Είναι κάτι που βοηθάει στην «διάσωση» των παραδόσεων; Υπάρχουν ενστάσεις;
Έφη Κατσόγιαννου – Τριανταφύλλου: Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο που σχεδιάστηκε για να λειτουργεί υποστηρικτικά στον άνθρωπο και τις δραστηριότητές του. Δεν είναι ούτε καλή, ούτε κακή, ούτε απόλυτα ουδέτερη. Η πραγματική της αξία εξαρτάται από τη σωστή και ουσιαστική χρήση της, η οποία απαιτεί γνώση και κριτική σκέψη από τον άνθρωπο που τη χειρίζεται.
Στον τομέα της παράδοσης, η ΤΝ βρίσκει εφαρμογές σε εκπαιδευτικά προγράμματα που συνδυάζουν την καινοτομία με τον πολιτισμό. Έχουν υλοποιηθεί πρότζεκτ που παρουσιάστηκαν σε συνέδρια, προσφέροντας στα παιδιά μια διαδραστική και ευχάριστη εμπειρία. Η ΤΝ μάς επιτρέπει να πραγματοποιούμε αναλύσεις, να αντλούμε πληροφορίες και να εμπλουτίζουμε τη μαθησιακή διαδικασία, πάντοτε όμως υπό ανθρώπινο έλεγχο. Αξίζει να σημειωθεί ότι εργαλεία όπως το ChatGPT απαιτούν συνεχή εκπαίδευση, ώστε να παρέχουν αξιόπιστες πληροφορίες.
Παρά τις δυνατότητές της, η ΤΝ δεν υποκαθιστά τον άνθρωπο. Ο καλύτερος “υπολογιστής” και το πιο ευφυές “ρομπότ” παραμένει ο ίδιος ο άνθρωπος, με την ικανότητά του να σκέφτεται, να κρίνει και να δημιουργεί.
Φυσικά, κάθε νέα τεχνολογία γεννά ενστάσεις, ιδιαίτερα όταν εφαρμόζεται σε τομείς που παραδοσιακά βασίζονται σε κλασικούς τρόπους μετάδοσης γνώσης. Ωστόσο, οτιδήποτε μένει στάσιμο είναι καταδικασμένο να σβήσει. Για να διατηρηθεί κάτι ζωντανό, πρέπει να εξελίσσεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της εποχής.
Βούλα Αλμαλιώτη: Ποιες στρατηγικές προτείνετε γενικότερα σε μια ευρεία κλίμακα για την προστασία και προώθηση της Άυλης Πολιτιστικής κληρονομιάς;
Έφη Κατσόγιαννου – Τριανταφύλλου: Η προστασία και προώθηση της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς απαιτεί στρατηγικές που συνδυάζουν την καταγραφή, την εκπαίδευση και την ενεργή συμμετοχή των κοινοτήτων. Είναι κρίσιμο να δημιουργηθούν ψηφιακά και φυσικά αρχεία που τεκμηριώνουν τις παραδόσεις, ενώ η εκπαίδευση στις σχολικές βαθμίδες και στους Πολιτιστικούς Συλλόγους, μπορεί να εξοικειώσει τις νεότερες γενιές με την πολιτιστική κληρονομιά. Το πρότζεκτ που λατρεύω και δημιούργησα με πολλή αγάπη, οι «Μικροί Ιστορικοί», περιέχει μία σειρά από θεματικές ενότητες πάνω στην Ιστορία και τη Λαογραφία, βασισμένες πάνω στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και η συμμετοχή των παιδιών είναι μεγάλη.
Παράλληλα, χρειάζεται να γίνουν δράσεις όπως φεστιβάλ, εργαστήρια και εκπαιδευτικά προγράμματα συμβάλλουν στη βιωματική κατανόηση και διάδοση της κληρονομιάς. Οι τοπικές κοινότητες που τελούν το δρώμενο, πρέπει να υποστηρίζονται θεσμικά και οικονομικά, καθώς αποτελούν τους θεματοφύλακες της παράδοσης.
Η χρήση της τεχνολογίας και η σύνδεση με τον πολιτιστικό τουρισμό προσφέρουν νέες ευκαιρίες ανάδειξης της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Με την κατάλληλη περιφερειακή στρατηγική, η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά δεν μένει στάσιμη, αλλά εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της εποχής, διατηρώντας την ουσία και τον πλούτο της.
Ακολουθήστε το 
